ΕΚΘΕΣΗ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ

αλήθειες για το ψέμα του λαϊκισμού

Διασκευασμένο κείμενο του Νίκου Δήμου

1. Λαϊκισμός: ένα δημόσιο ψέμα προς ιδιωτικό όφελος.

Μια αλήθεια δεν είναι ποτέ λαϊκίστικη. Το βασικό χαρακτηριστικό του λαϊκισμού είναι η εσκεμμένη ανειλικρίνεια. Λέμε κάτι το οποίο ξέρουμε ότι δεν ανταποκρίνεται στα πράγματα, για να κολακεύουμε το «λαό». Επίσης πρόκειται για μια δημόσια απόφανση - μια ιδιωτική κολακεία δεν είναι λαϊκισμός. Στην έννοια του λαϊκισμού υπάρχει σαν απαράβατος όρος ο απώτερος σκοπός - που είναι το «παραμύθιασμα» του αποδέκτη προς όφελος του πομπού.

2. Ο «λαός» του λαϊκιστή είναι ο «πελάτης» του.

(«Πελααάτες μου!» που φωνάζει ο Βέγγος). Η σχέση του λαϊκιστή με το ακροατήριό του είναι πελατειακή. Προσφεύγει στο λαό, περιμένοντας να αποκομίσει οφέλη - να κερδίσει. Γι’ αυτό και υπακούει στο παλιό εμπορικό αξίωμα: «Ο πελάτης έχει πάντα δίκιο».

3. Ο λαϊκισμός είναι προαιώνιος.

Απλώς παλιά είχε άλλα ονόματα: δημαγωγία, δημεγερσία κ.λπ. Η φράση του Σολωμού ότι πρέπει να θεωρούμε εθνικό ό,τι είναι αληθές, είναι το ακριβές αντίδοτο του λαϊκισμού. «Και τι είναι αλήθεια;» Κανείς δεν έχει το απόλυτο κριτήριο της αλήθειας. Ο λαϊκιστής όμως κάνει ακριβώς το αντίστροφο αυτού που λέει ο Σολωμός: βαφτίζει αληθές ό,τι θεωρείται εθνικό.

4. Ο λαϊκισμός δεν αφορά μόνο πολιτική και MME.

Σίγουρα εκεί είναι η κορυφαία του παρουσία. Αλλά εκτείνεται παντού. Υπάρχουν συγγραφείς λαϊκιστές ακόμα περισσότερο αηδιαστικοί από τους πολιτικούς. Κάνουν ακριβώς το ίδιο. Κολακεύουν το κοινό τους. Γράφουν με τρόπο που εκτρέφει στερεότυπα και δεδομένες ιδέες, επιβεβαιώνουν κλισέ, αποκοιμίζουν τον αναγνώστη, πουλάνε ψευδαισθήσεις και απάτες. Αφθονεί επίσης ο λαϊκισμός στους κρατικοδίαιτους διανοούμενους και έμμισθους κονδυλοφόρους που στοχάζονται ό,τι συμφέρει τον εργοδότη τους. Ισχυρός είναι επίσης ο λαϊκισμός στους χώρους της εκκλησίας.

5. Ο λαϊκισμός είναι το αντίθετο της Δημοκρατίας.

Διότι δεν μπορεί να υπάρξει δημοκρατία και επιλογές, χωρίς ορθή κρίση. Αυτή πάλι βασίζεται στην σωστή πληροφορία. Ο λαϊκισμός όμως καταλύει την ορθή πληροφόρηση. Πολλές δικτατορίες στηρίχτηκαν περισσότερο στο λαϊκισμό παρά στα όπλα.

6. Ο λαϊκισμός έχει πολλές μεταμφιέσεις.

Υπάρχει λαϊκισμός με γραβάτα και με ζιβάγκο, με διανοουμενίστικο αμπέχωνο και με ακαδημαϊκή τήβεννο. Υπάρχει λόγιος λαϊκισμός και αμόρφωτος, κυνικός και αγαπησιάρικος, ύπουλος και λεβέντικος.

7. Ο λαϊκισμός είναι το αντίθετο του ορθολογισμού.

Φυσιολογικά ο λαϊκίστικος λόγος απευθύνεται στο συναίσθημα - και όχι στη λογική. Όταν χρησιμοποιεί επιχειρήματα, το κάνει με τον τρόπο των σοφιστών – «τον ήσσονα λόγον κρείττω ποιείν». Θέτει τη λογική στην υπηρεσία των καταστάσεων που προσπαθεί να διεγείρει. Παραποιεί την ιστορία, καλλιεργεί προκαταλήψεις, μύθους και στερεότυπα.

 8. Ο εθνικισμός είναι λαϊκισμός.

Όλοι αυτοί που εκφωνούν πανηγυρικούς, όλοι αυτοί που μιλάνε για την «ιδιαιτερότητα», μοναδικότητα και την ανωτερότητα της ελληνικής φυλής το κάνουν ΚΑΙ για να κολακεύουν το λαό, να του δώσουν την αίσθηση πως είναι ξεχωριστός και υπερέχει των βαρβάρων γειτόνων, αλλά και των λαών της Δύσης «που όταν εμείς χτίζαμε Παρθενώνες αυτοί έτρωγαν βελανίδια». Λαϊκίστικοι μύθοι: η συνέχεια της φυλής, οι από 3.000 ετών Έλληνες, του Έλληνος ο τράχηλος, οι κουτόφραγκοι, κ.λπ.

9. Η απαλλαγή ευθυνών είναι λαϊκισμός.

Βασική λαϊκίστικη θέση: οι Έλληνες είναι «ριγμένοι», αιώνια θύματα των ξένων δυνάμεων. Οι Έλληνες είναι κλοτσοσκούφι των μεγάλων, όλοι συνωμοτούν εναντίον μας. Άρα, τελικά, οι Έλληνες δεν ευθύνονται για τίποτα. Όλα σ’ αυτό τον τόπο είναι ξενοκίνητα (π.χ.: «ξενοκίνητη χούντα»). Τώρα πώς συμβιβάζονται αυτά με το γεγονός πως εμείς οι «ριγμένοι» είμαστε το μόνο κράτος της περιοχής που μεγαλώνει σταθερά τα τελευταία 100 χρόνια" δεν μας το λένε. Και αν βέβαια όλα ήταν ξενοκίνητα τότε και η ελευθερία μας το 1821 (ή μάλλον 1829) ήταν ξενοκίνητη, όπως και άλλες θετικές στιγμές στην ιστορία μας. Αλλά και αυτό δεν το λέει κανείς διότι δεν κολακεύει το λαό. Η λαϊκίστικη θέση είναι πως όλα τα θετικά τα κάναμε εμείς - αλλά για όλα τα αρνητικά φταίνε οι άλλοι.

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1.      Δώστε με μια δική σας φράση το περιεχόμενο κάθε μιας παραγράφου του κειμένου.

2.      Ποιος είναι ο τρόπος ανάπτυξης της πρώτης παραγράφου;

3.      Ποιος είναι ο τρόπος ανάπτυξης της δεύτερης "παραγράφου"; (θα βοηθηθείτε εντοπίζοντας τη διαρθρωτική λέξη)

4.      Να εντοπίσετε μία διαρθρωτική λέξη/ φράση σε κάθε "παράγραφο".

5.      «Διότι δεν μπορεί να υπάρξει δημοκρατία και επιλογές, χωρίς ορθή κρίση. Αυτή πάλι βασίζεται στην σωστή πληροφορία» Αναπτύξτε τη φράση του κειμένου σε 80-100 λέξεις.

6.      Ο συγγραφέας χρησιμοποιεί συχνά εισαγωγικά. Βρείτε δυο περιπτώσεις και εξηγήστε το ρόλο τους.

7.      λαός, εθνικό, δημοκρατία, εθνικισμός, κράτος: εξηγήστε σύντομα τις έννοιες.

8.      Με βάση τις επισημάνσεις του κειμένου περιγράψτε το δημόσιο άνδρα του οποίου η συμπεριφορά είναι το αντίθετο του λαϊκισμού.  Η εργασία σας θα δημοσιευτεί στον καθημερινό τύπο ως έκφραση των απόψεών σας.

ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ

Ανθρώπινα δικαιώματα = τα θεμελιώδη αγαθά  που πρέπει να έχει ο άνθρωπος συνεπεία της ανθρώπινης ιδιότητάς του και μόνο ανεξάρτητα από εθνότητα, φυλή, γλώσσα, θρήσκευμα, ιδεολογία και ότι άλλο μπορεί να τον διαφοροποιεί από τους άλλους ανθρώπους ΜΟΡΦΕΣ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ Ατομικά δικαιώματα – Ατομικές ελευθερίες Πολιτικά δικαιώματα Αστικά δικαιώματα Δικαιώματα του παιδιού Δικαιώματα της τρίτης ηλικίας ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ Προστασία της ζωής, της τιμής, της ελευθερίας και της περιουσίας – ισονομία – απαγόρευση της αυθαίρετης σύλληψης, φυλάκισης, εξορίας, βασανιστηρίων – ελευθερία ύπαρξης, σκέψης, πληροφόρησης, έκφρασης και θρησκευτικής συνείδησης - το άσυλο της κατοικίας – το απόρρητο της επικοινωνίας – το δικαίωμα της ιδιοκτησίας – το δικαίωμα δημιουργίας οικογένειας και η προστασία της – το δικαίωμα του «συνέρχεσθαι» και «συνεταιρίζεσθαι» - το πολιτικό δικαίωμα του «εκλέγειν» και εκλέγεσθαι» - το δικαίωμα της εργασίας και της ελεύθερης άσκησης επαγγέλματος - το δικαίωμα της κοινωνικής ασφάλισης  - δικαίωμα στην εκπαίδευση και την ψυχαγωγία ΘΕΤΙΚΕΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΗΡΗΣΗΣ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ Αξιοπρέπεια – ασφάλεια - ελεύθερη διακίνηση ιδεών - αρμονική συνύπαρξη και συνεργασία - σχέσεις αλληλοκατανόησης και αλληλεγγύης - έλλειψη ανταγωνισμών και οξύτητας – προστασία από άνομα συμφέροντα – κοινωνική και παγκόσμια ειρήνη – δημοκρατία ΑΙΤΙΕΣ ΠΑΡΑΒΙΑΣΗΣ  ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ Οικονομικά συμφέροντα, εκμετάλλευση των αδυνάτων – πολιτικές σκοπιμότητες – ελλιπής και ακατάλληλη διαπαιδαγώγηση – αναχρονιστικές αντιλήψεις, προκαταλήψεις και στερεότυπα – έλλειψη ανεκτικότητας, μισαλλοδοξία,φανατισμός –αδυναμία επιβολής κυρώσεων σε όσους τα παραβιάζουν ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΠΑΡΑΒΙΑΣΗΣ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ Εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο – περιφρόνηση της αξίας του ανθρώπου, εξευτελισμός της προσωπικότητάς του – Διαταράσσονται οι κοινωνικές και διεθνείς σχέσεις – έξαρση της βίας – δημιουργία κοινωνικών προβλημάτων – έντάσει και συγκρούσεις – αναστολή της προόδου και της ανάπτυξης αφού απουσιάζει η αξιοκρατία και καταλύεται η κοινωνική συνοχή – δημιουργούνται ατομικά,κοινωνικά και πολιτικά αδιέξοδα ΤΡΟΠΟΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ Άτομα : καλλιέργεια σεβασμού στην αξία «άνθρωπος» - καταπολέμηση κάθε μορφής φανατισμού, δογματισμού, ρατσισμού – ενεργητική παρέμβαση των ατόμων στις περιπτώσεις καταστρατήγησής  τους ώστε να μην εναποτίθεται μόνο στην πολιτεία η ευθύνη – συμμετοχή σε συλλογικές δραστηριότητες (κινήματα, οργανώσεις) για έλεγχο των αυθαιρεσιών της εξουσίας, για ειρήνη και αφοπλισμό, για προστασία του φυσικού περιβάλλοντος, για κατάργηση ανισοτήτων εκμετάλλευσης, για επικράτηση υψηλών αξιών Παιδεία : πνευματική καλλιέργεια, διαμόρφωση ολοκληρωμένων προσωπικοτήτων με ανθρωπιστικές αξίες Δραστηριοποίηση των ήδη υπαρχόντων διεθνών οργανισμών (ΟΗΕ,Διεθνής αμνηστία) και ίδρυση νέων Επαγρύπνηση των ΜΜΕ και καταγγελία καταστρατήγησής των δικαιωμάτων Πολιτεία : συνταγματική κατοχύρωση δικαιωμάτων – εκδημοκρατισμός πολιτικής ζωής – ανθρωποκεντρικός προσανατολισμός θεσμών – μέριμνα για ασθενέστερες τάξεις,άτομα με ειδικές ανάγκες – ισοπολιτεία Πνευματικοί άνθρωποι : Να επισημαίνουν την παραβίαση και να ευαισθητοποιούν τους πολίτες  ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ Δικαιώματα : αξιοπρεπής διαβίωση – κάλυψη βιοτικών αναγκών – κατάλληλο οικογενειακό και κοινωνικό περιβάλλον – συναισθηματική κάλυψη και πληρότητα – δικαίωμα στην εκπαίδευση, τη μόρφωση, την επαγγελματική κατάρτιση – δικαίωμα στο παιχνίδι – προστασία από κακοποίηση, σεξουαλική εκμετάλλευση, εγκατάλειψη, ξυλοδαρμό, κακουχίες, πείνα,στέρηση ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ ΚΑΤΑΠΑΤΗΣΗΣ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ Παιδική θνησιμότητα από ασιτία,έλλειψη πόσιμου νερού και φαρμάκων – υποσιτισμός – επαιτεία – καταναγκαστική εργασία – κακοποίηση – απάνθρωπες συνθήκες διαβίωσης – χαμηλή ποιότητα εκπαίδευσης – παιδιά - θύματα παιδεραστίας, πορνείας, πορνογραφίας – λειτουργικός αναλφαβητισμός – κακή ποιότητα ψυχαγωγίας ΑΙΤΙΑ ΠΑΡΑΒΙΑΣΗΣ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ 1.Στις υπανάπτυκτες χώρες : το χαμηλό μορφωτικό και βιοτικό επίπεδο – ο υπερπληθυσμός – η εκμετάλλευση από τους ισχυρούς – ο τυφλός φανατισμός που επικρατεί και και ενισχύει κάθε μορφή βίας, ταπείνωσης και απανθρωπισμού 2. Στις ανεπτυγμένες χώρες : η κρίση της οικογένειας και του σχολείου – ο διαβρωτικός ρόλος των ΜΜΕ – ελλιπής μέριμνα της πολιτείας – δυσλειτουργία των ιδρυμάτων μέριμνας – εκφυλισμός των ηθικών αξιών – η φτώχεια – ο ρατσισμός (φυλετικός και κοινωνικός) ΤΡΟΠΟΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ Κράτη και διεθνείς οργανισμοί : ανθρωπιστική βοήθεια – ισχυρή νομοθεσία – εφαρμογή κοινωνικής πολιτικής Οικογένεια : διάλογος – ελεύθερη διαμόρφωση προσωπικότητας Σχολείο : ανθρωπιστική παιδεία – ενδιαφέρον εκπαιδευτικών ΜΜΕ : ενημέρωση και διαφώτιση του κόσμου Η κοινωνία των πολιτών με εθελοντική δράση ( σύσταση οργανώσεων για το παιδί) ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΡΙΤΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ  Αξιοπρεπής διαβίωση – ιατροφαρμακευτική περίθαλψη – παραμονή σε αξιοπρεπείς χώρους – βελτίωση ποιότητας ζωής με προγράμματα κοινωνικής παρέμβασης – συμμετοχή σε όλες τις πολιτικές και κοινωνικές δραστηριότητες- συμβολή στην κοινωνία με κατάθεση της γνώσης και της εμπειρίας τους – αναγνώριση και επιβράβευση της προσφοράς τους – δημιουργική αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου – επικοινωνία με την οικογένεια , τους φίλους , τον κοινωνικό περίγυρο ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΕΙΔΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ Είναι τα άτομα που έχουν σημαντική δυσκολία προσαρμογής και μάθησης λόγω σωματικών,διανοητικών, ψυχολογικών εμποδίων ΜΕΤΡΑ ΠΟΥ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΠΑΡΕΙ Η ΠΟΛΙΤΕΙΑ Επαγγελματική αποκατάσταση – δημιουργία ειδικών χώρων ψυχαγωγίας και άθλησης – κοινωνική ασφάλιση όταν δεν μπορούν να εργαστούν – προσβάσιμοι χώροι και Μέσα Μαζικής Μεταφοράς φιλικά απέναντι σ΄αυτά τα άτομα – συμμετοχή σε ομαδικές δραστηριότητες – ενημέρωση και ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης

                      Βία στα γήπεδα

Σειρά ενεργειών για τη ριζική και μακροχρόνια αντιμετώπιση των συχνών κρουσμάτων βίας, που προκαλούνται με αφορμή των αθλητικών διοργανώσεων , αποφασίστηκαν στη σημερινή συνάντηση της υφυπουργού Παιδείας Εύης Χριστοφιλοπούλου, με τον Πρόεδρο της Ελληνικής Ποδοσφαιρικής Ομοσπονδίας (ΕΠΟ), για την ισότητα των φύλων στον αθλητισμό και την πάταξη της βίας στα γήπεδα. Θα αξιοποιηθεί  η πρωτοβουλία  «ΓΚΟΛ ΣΤΗ ΒΙΑ», κατά την οποία οι μαθητές και οι μαθήτριες που συμμετέχουν στα Πανελλήνια σχολικά πρωταθλήματα Λυκείων και στους «Αγώνες Αθλοπαιδείας», στα Δημοτικά και τα Γυμνάσια, θα μπορούν να δίνουν τη δική τους απάντηση στην αθλητική βία, με τα δικά τους βίντεο που «ανεβάζουν» στο www.i-create.gr. Στην κατεύθυνση αυτή ένα από τα κεντρικά θέματα των σχολικών αγώνων Αθλοπαιδείας του σχολικού έτους 2011 – 2012 θα έχει τίτλο «Αγώνες Αθλοπαιδείας Ενάντια στη Βία». Για την αντιμετώπιση της βίας στα γήπεδα αποφασίστηκε ευρύτερη συνεργασία με την ΕΠΟ, με διαρκή και τακτικά προγράμματα μέσα στα σχολεία και το Σχολικό Αθλητισμό. Αρχικά σε όλες τις τελικές φάσεις των Πανελληνίων Σχολικών Πρωταθλημάτων Λυκείων, θα απονέμεται βραβείο FAIR PLAY στην ομάδα (μαθητών και μαθητριών) που θα τηρούν περισσότερο από κάθε άλλη τους κανόνες του ευ αγωνίζεσθαι.

Παράλληλα ως μέρος της ευρύτερης συνεργασίας του Υ.Π.Δ.Β.Μ.Θ. και της Γενικής Γραμματείας Ισότητας των Φύλων, ορίστηκε ως πρώτο Κεντρικό Θέμα των σχολικών αγώνων Αθλοπαιδείας, του σχολικού έτους 2011 – 2012, με τίτλο «Αγώνες Αθλοπαιδείας και Ισότητα των Φύλων». Σε συνεργασία και με την ΕΠΟ συμφωνήθηκε η ένταξη του Γυναικείου Ποδοσφαίρου στα Πανελλήνια Σχολικά Πρωταθλήματα Λυκείων, στα πλαίσια της  ανάπτυξης και προώθησής του, σε πλαίσια που να καλύπτουν τα διεθνή στάνταρ όπως αυτά τίθενται από την UEFA και  την FIFA. Στο πλαίσιο των «Αγώνων Αθλοπαιδείας» των Δημοτικών και των Γυμνασίων η εισαγωγή του γυναικείου ποδοσφαίρου στο χώρο της εκπαίδευσης μπορεί να γίνει ομαλά και σε μεγάλη έκταση. Τέλος, αποφασίσθηκε η παρουσία στα σχολεία της χώρας, μέσα από δομημένα προγράμματα, διεθνών ποδοσφαιριστών και ποδοσφαιριστριών, προπονητών και παραγόντων, προκειμένου να υποστηρίξουν και να διευρύνουν τις παραπάνω πρωτοβουλίες για την αντιμετώπιση της βίας στα γήπεδα και την προώθηση της ισότητας των φύλων στον αθλητισμό.

             Μετά τη συνάντηση, η Υφυπουργός Παιδείας, Εύη Χριστοφιλοπούλου δήλωσε:«Υπάρχουν και καλές ειδήσεις. Παιδεία και Αθλητισμός ενώνουν τις δυνάμεις τους για τους μαθητές μας, τις μαθήτριες μας, τη νέα γενιά της πατρίδας μας.  Για τα παιδιά μας, αξίζει να κάνουμε τα πάντα. Το ποδόσφαιρο είναι ο βασιλιάς των σπορ και θέλουμε να αξιοποιήσουμε τη δημοφιλία του αθλήματος, προκειμένου να δείξουμε την αξία της δια βίου άθλησης, της ισότητας των φύλων μέσα από  το γυναικείο μαθητικό πρωτάθλημα ποδοσφαίρου αλλά και του υγιούς φίλαθλου πνεύματος, κόντρα στη βία και τον φανατισμό.  Η Παιδεία άλλωστε, είναι σημαντικός δίαυλος για να περάσει το μήνυμα κατά της βίας στα γήπεδα και για να αλλάξουμε ριζικά νοοτροπίες ως προς την άσκηση και τον αθλητισμό. Αρχίζουμε τρεις δράσεις πάνω σε αυτές τις θεματικές και είμαι σίγουρη πως και με τη συμβολή της ΕΠΟ και του Προέδρου της Σοφοκλή Πιλάβιου, τα αποτελέσματα θα είναι θετικά και θα μας δικαιώσουν απόλυτα».  

                                                                                                       Υπουργείο Παιδείας  4/4/2012

1. Περίληψη (περίπου 100 λέξεις)

2. Το φαινόμενο της βίας στα ελληνικά γήπεδα δεν είναι καινούργιο. Ποιες αιτίες , κατά τη γνώμη σου, το προκαλούν  και ποια μέτρα θα μπορούσαμε να πάρουμε για να εξαλειφθεί;

Οι συμμορίες της Δυτικής Oχθης

Tου Nίκου Mπαρδούνια

Eπιλέγουν τα σημεία του δρόμου που είναι λιγότερο φωτισμένα. «Aκροβολίζονται» σε σχήμα «πυραμίδας» και υπομονετικά περιμένουν να περάσει το υποψήφιο «θύμα» τους... Oταν εμφανισθεί, το κυκλώνουν και με την απειλή στιλέτου του αποσπούν το ρολόι, το κινητό, ό,τι χρυσό μπορεί να φέρει, ορισμένες φορές κλέβουν ακόμη και το μπουφάν του... Eάν, το «θύμα» διανοηθεί να αντιδράσει τότε... κινδυνεύει να φάει το «ξύλο της χρονιάς» του.

H δράση συμμοριών ανηλίκων, ευτυχώς ακόμη λίγων σε αριθμό, στις περιοχές του Kερατσινίου, της Nίκαιας, του Kορυδαλλού και πλησίον του Village Center στου Pέντη έχουν κυριολεκτικά προκαλέσει πονοκέφαλο στις αρχές ασφαλείας που δέχονται τις καταγγελίες γονέων για κλοπές εις βάρος των παιδιών τους ή ακόμη και για ξυλοδαρμούς... H σύλληψη των ανήλικων δραστών, που δρουν σε ομάδες με βάση μουσικές ή αθλητικές προτιμήσεις, δεν είναι παντοτε εύκολη υπόθεση. Kαι τούτο διότι ελάχιστοι συνομήλικοί τους – θύματα ληστείας καταγγέλλουν τους δράστες υπό την πίεση συνήθως των γονέων τους να μην «γίνουν βούκινο στη γειτονιά». Πάντως, παρά τις δυσκολίες, οι αστυνομικοί έχουν συλλάβει και οδηγήσει στον εισαγγελέα Πειραιώς περισσότερους από δέκα ανηλίκους, τους τελευταίους έξι μήνες. H δράση των συμμοριών ανηλίκων σε διάφορες περιοχές του Πειραιά έχει ανησυχήσει και την Eισαγγελία με αποτέλεσμα ο εισαγγελέας κ. Γρηγόρης Πεπόνης, με σχετική του παραγγελία προς όλα τα αστυνομικά τμήματα της πόλης να ζητάει να καταγράφονται τα κρούσματα επίθεσης ανηλίκων κατά συνομηλίκων τους και να λαμβάνονται όλα τα αναγκαία μέτρα αντιμετώπισης αυτού του «κοινωνικά επικίνδυνου φαινομένου». Mάλιστα, ο κ. Πεπόνης ζητεί από τις αστυνομικές αρχές, όταν συλλαμβάνουν ανηλίκους, να ενεργοποιούν και το άρθρο 360 του Ποινικού Kώδικα, βάσει του οποίου θα παραπέμπονται και οι γονείς των ανηλίκων που διαπράττουν παράνομες πράξεις με την κατηγορία της «παραμέλησης εποπτείας ανηλίκων».

Για την καλύτερη αντιμετώπιση του φαινόμενου της δράσης συμμοριών ανηλίκων στον Δήμο Πειραιώς έχει συσταθεί «Συμβούλιο Πρόληψης Eγκληματικότητας» με επικεφαλής τον βουλευτή της Nέας Δημοκρατίας και δημοτικό σύμβουλο κ. Πέτρο Mαντούβαλο. O ίδιος μιλώντας στην «K» ανέφερε ότι «στόχος του Συμβουλίου είναι να υπάρξει μια δραστική και αποτελεσματική παρέμβαση στους χώρους του σχολείου, της γειτονιάς, αλλά και κάθε τοπικής κοινωνίας ή ομάδας, σε συνδυασμό με την καταγραφή των προβλημάτων που υπάρχουν και μέσα στην οικογένεια».

1.α) Σε ποιο κειμενικό είδος ανήκει το παραπάνω κείμενο;

β) Eπιλέγουν , αποσπούν, κρούσματα, συσταθεί, στόχος : να γράψετε ένα συνώνυμο για καθεμία λέξη.      ( 20 )

2.Να γράψετε την περίληψη του κειμένου ( περίπου 60 λέξεις)     (25 )

3. Ποιο είναι το «προφίλ» των νέων αυτών σύμφωνα με το συγγραφέα;  (15)

4.Με αφορμή διάφορα περιστατικά βίας στην ευρύτερη περιοχή σας το σχολείο σας διοργανώνει ημερίδα με θέμα τη νεανική εγκληματικότητα. Ως εκπρόσωπος του δεκαπενταμελούς συμβουλίου του σχολείου καλείστε να κάνετε μια εισήγηση μιλώντας σχετικά με το θέμα ,τις μορφές με τις οποίες εκδηλώνεται, τις αιτίες που το λύσεις που θα μπορούσαν να δοθούν. (40) 

« Διακήρυξη και πρόγραμμα δράσης της Βιέννης»

Η  παγκόσμια  συνδιάσκεψη  για τα  ανθρώπινα  δικαιώματα αναγνωρίζει  και δηλώνει ότι όλα τα ανθρώπινα δικαιώματα απορρέουν από την αξιοπρέπεια και την αξία που είναι εγγενής στην προσωπικότητα του ανθρώπου , ότι η προσωπικότητα του ανθρώπου είναι το υποκείμενο των δικαιωμάτων του και των θεμελιωδών ελευθεριών του και ως εκ τούτου πρέπει να επωφελείται πλήρως και να συμμετέχει ενεργώς στην πραγμάτωση όλων αυτών των δικαιωμάτων. Υπογραμμίζει την υποχρέωση όλων των κρατών να προάγουν και να ενθαρρύνουν το σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των θεμελιωδών ελευθεριών για όλους , χωρίς διακρίσεις φύλου , φυλής , γλώσσας ή θρησκείας.

            Καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη και το σεβασμό των ανθρώπινων δικαιωμάτων θα διαδραματίσει η δημοκρατία. Η δημοκρατία στηρίζεται στην ελευθέρως εκφραζόμενη βούληση των λαών να ορίζουν το πολιτικό , οικονομικό , κοινωνικό και πολιτιστικό σύστημά τους και να συμμετέχουν πλήρως σε όλες τις πλευρές της κοινωνικής ζωής. Σ’ αυτό το πλαίσιο , η προαγωγή και η προάσπιση των ανθρώπινων δικαιωμάτων και των θεμελιωδών ελευθεριών σε εθνικό και διεθνές επίπεδο πρέπει να είναι οικουμενική και να μην υπόκειται σε κανέναν περιορισμό. Η διεθνής κοινότητα πρέπει να υποστηρίζει την ενίσχυση και προαγωγή της δημοκρατίας , της ανάπτυξης και του σεβασμού των ανθρώπινων δικαιωμάτων σε όλο τον κόσμο.

            Παράλληλα , ο άνθρωπος είναι το κεντρικό υποκείμενο της ανάπτυξης. Ενώ η ανάπτυξη διευκολύνει την απόλαυση των ανθρώπινων δικαιωμάτων , η απουσία ανάπτυξης δεν μπορεί να προβάλλεται , για να νομιμοποιήσει τον περιορισμό τους , που αναγνωρίζονται διεθνώς. Τα κράτη πρέπει να συνεργάζονται μεταξύ τους , για να εξασφαλίσουν την ανάπτυξη και να εξαλείψουν τα εμπόδια στα οποία προσκρούει. Η διεθνής κοινότητα οφείλει να προάγει την ουσιαστική διεθνή συνεργασία για την πραγμάτωση του δικαιώματος της ανάπτυξης και την εξάλειψη των εμποδίων στα οποία προσκρούει. Για να υπάρχει συνεχής πρόοδος απαιτείται αποτελεσματική αναπτυξιακή πολιτική σε εθνικό επίπεδο , καθώς και ισότιμες οικονομικές σχέσεις και ευνοϊκό οικονομικό περιβάλλον σε διεθνές επίπεδο.

Τέλος , πρέπει να ενισχυθούν οι εθνικοί και διεθνείς οργανισμοί και τα προγράμματα για την προστασία των παιδιών. Είναι επιβεβλημένη η προστασία κυρίως των κοριτσιών , των εγκαταλειμμένων παιδιών , των παιδιών του δρόμου , των παιδιών που είναι θύματα οικονομικής εκμετάλλευσης , συμπεριλαμβανομένης της παιδικής πορνογραφίας , παιδικής πορνείας ή πώλησης οργάνων , των παιδιών που είναι θύματα νόσων , των παιδιών προσφύγων , καθώς και των παιδιών που υποφέρουν από ασιτία , ξηρασία και άλλες καταστάσεις ανάγκης. Πρωταρχικός , λοιπόν , στόχος της δραστηριότητας του συστήματος των Ηνωμένων Εθνών στον τομέα των δικαιωμάτων του ανθρώπου είναι η εφαρμογή της Συνθήκης για τα Δικαιώματα των παιδιών.

ΘΕΜΑΤΑ

Α) Να γράψετε την περίληψη του κειμένου σ’ ένα κείμενο 80 – 100 λέξεων.

(25 μονάδες)

Β) 1. Σε μία παράγραφο 60 – 80 λέξεων να σχολιάσετε τη σχέση δημοκρατίας και ανθρώπινων δικαιωμάτων. ( 15 μονάδες)

2. Στην τελευταία παράγραφο να εντοπίσετε :

α) τα δομικά μέρη

β) τον τρόπο ανάπτυξης

γ) γ) τον τρόπο πειθούς που κυριαρχεί

( 5 μονάδες )

3. Να βρείτε τη συλλογιστική πορεία του επιχειρήματος που λανθάνει στη δεύτερη παράγραφο και να ελέγξετε την ορθότητά του. (5 μονάδες)

4. Για κάθε μια από τις ακόλουθες λέξεις να βρείτε ένα συνώνυμο και ένα

αντώνυμο: ανάπτυξη, θεμελιωδών , εξάλειψη , προάσπιση , αποτελεσματική

(10 μονάδες)

Γ) Παραγωγή λόγου : Οι μαθητικές κοινότητες των Λυκείων της πόλης σας

διοργανώνουν ένα διήμερο ενημέρωσης ευαισθητοποίησης και προβληματισμού των πολιτών σχετικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις παραβιάσεις τους. Στα πλαίσια αυτής της εκδήλωσης και ως εκπρόσωπος του σχολείου σας να κάνετε μια εισήγηση αναφερόμενοι στα αίτια της καταπάτησης των ανθρώπινων δικαιωμάτων στην εποχή μας και στο ρόλο που καλούνται να διαδραματίσουν οι νέοι απέναντι στη δυσάρεστη αυτή σύγχρονη πραγματικότητα. (περίπου 500 λέξεις)

(40 μονάδες)

«Το κράτος πρόνοιας αδυνατεί να υπάρξει»

της Αλεξάνδρας Κορωναίου*

Σε μια εποχή πλήρους απορρύθμισης των οικονομικών και εργασιακών σχέσεων, καθώς οι κοινωνικοί δεσμοί πλήττονται θανάσιμα από την κυριαρχία του ατομικιστικού πνεύματος σε όλες τις εκφάνσεις της καθημερινής ζωής, τι μπορεί να σημαίνει η λέξη αλληλεγγύη; Αλληλεγγύη είναι μια λέξη φορτισμένη με ποικίλα νοήματα, μια λέξη την οποία κάθε άνθρωπος αντιλαμβάνεται διαφορετικά: άλλοτε ως ατομική φιλανθρωπία και ανιδιοτελή προσφορά προς τον πάσχοντα συνάνθρωπο, άλλοτε ως υπεράσπιση των ιδιαίτερων συμφερόντων και δικαιωμάτων μιας επαγγελματικής ομάδας και άλλοτε ως δέσμευση «σιωπής» ανάμεσα στα μέλη μιας εγκληματικής ομάδας (η «ομερτά» της Μαφίας). 

          Στην πορεία της Ιστορίας ποικίλα ιδεολογικά και πολιτικά ρεύματα έβαλαν τη σφραγίδα τους στις αναπαραστάσεις που έχουμε για την αλληλεγγύη. Ορισμένες απ’ αυτές είναι: οικογένεια και «υποχρέωση» να βοηθάει ο ένας τον άλλον στα δύσκολα, χριστιανισμός και φιλανθρωπία, συνδικαλισμός και εργατικές διεκδικήσεις, αλλά και εθνική ομοψυχία, όταν οι περιστάσεις το απαιτούν. Δεν είναι ίσως τυχαίο που, μέσα στη βαθιά κρίση που βιώνει η χώρα, ακόμη και οι πολιτικοί ηγέτες χρησιμοποιούν την ίδια λέξη για να ζητήσουν τη στήριξη άλλων κρατών στο πλαίσιο μιας -αμφισβητούμενης- ευρωπαϊκής οικογένειας.

Η ατομική αλληλεγγύη γίνεται κοινωνική στο δεύτερο μισό του 20ού αιώνα, όταν το κράτος αναλαμβάνει να εγγυηθεί το δικαίωμα όλων στην υγεία, την εργασία, την εκπαίδευση. Η συνδρομή στους φτωχούς, τους αδύναμους, τους ασθενείς, τους άνεργους κ.ά. οργανώνεται και ρυθμίζεται από την κρατική εξουσία που, ακόμη και σήμερα, ιδρύει «Ταμεία Αλληλεγγύης» κάνοντας έκκληση στην ατομική και κοινωνική ευαισθησία των προνομιούχων απέναντι στους μη προνομιούχους.

         Σήμερα που το κράτος πρόνοιας αδυνατεί να υπάρξει και μολονότι ο φόβος απέναντι στον Άλλο διογκώνεται, εξακολουθούν να υπάρχουν άνθρωποι οι οποίοι, έξω από κόμματα, ομάδες και ιδεολογίες, επιμένουν να προσφέρουν κάτι από τον εαυτό τους κόντρα στη σαρτρική ρήση[1] «Η κόλαση είναι οι άλλοι». Ίσως επειδή, για να αντέξει κανείς την κόλαση, χρειάζεται να βρει το νήμα που τον ενώνει με τους άλλους, ένα νήμα που διαρκώς κόβεται από διαχωρισμούς και αποκλεισμούς, μικρές και μεγάλες απάτες, ορατές και αόρατες μορφές βίας. Ίσως, επειδή προβάλλει βασανιστικά η αναγκαιότητα να επαναπροσδιορίσουμε τι σημαίνουν κοινωνία και εαυτός ως ύστατη προσπάθεια να δώσουμε νόημα στο παρόν και το μέλλον.

* Αναπληρώτρια καθηγήτρια Κοινωνιολογίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο

ΙΙ. Ασκήσεις

1 Να συνταχθεί περίληψη του κειμένου σε 80- 100 λέξεις

3 Γράψτε μια συνώνυμη λέξη για καθεμιά από τις επόμενες λέξεις (υπογραμμισμένες στο κείμενο) εκφάνσεις, ανιδιοτελή, αναπαραστάσεις, συνδρομή, διογκώνεται

4 Ποιον τρόπο ανάπτυξης και ποια μέσα πειθούς χρησιμοποιεί η αρθρογράφος στη δεύτερη (2η) παράγραφο;

5 Ποια είναι η δομή της τέταρτης (4ης ) παραγράφου και με ποιον τρόπο αναπτύσσεται;

ΙΙΙ. Παραγωγή Λόγου

«Σήμερα που το κράτος πρόνοιας αδυνατεί να υπάρξει και μολονότι ο φόβος απέναντι στον Άλλο διογκώνεται, εξακολουθούν να υπάρχουν άνθρωποι οι οποίοι, έξω από κόμματα, ομάδες και ιδεολογίες, επιμένουν να προσφέρουν κάτι από τον εαυτό τους.»

Σχολιάζοντας την παραπάνω άποψη να αναφερθείτε στο ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει ο εθελοντισμός στην αντιμετώπιση κοινωνικών προβλημάτων και στις προσπάθειες για την οικοδόμηση ενός καλύτερου κόσμου. Ποια μπορεί να είναι η συμβολή του σχολείου στη διαμόρφωση και καλλιέργεια εθελοντικής συνείδησης και στην ανάπτυξη του κινήματος του εθελοντισμού;

(Άρθρο 550-600 λέξεων, το οποίο θα δημοσιευθεί σε σχολικό - μαθητικό ιστολόγιο)

 Είναι παλιόπαιδα – παιδιά παλιανθρώπων

Tου Νικου Γ. Ξυδακη, Καθημερινή, Kυριακή, 25 Iουνίου 2006

Δεν μπορώ να αποφύγω το θέμα: τους νέους. Θυμηθήκαμε ότι υπάρχουν νέοι, επειδή μυρίσαμε τον καπνό των καταλήψεων, και πολλοί μαζί πέσαμε πάνω τους. Οχι για να διακρίνουμε τη φωτιά πίσω από τον καπνό, όχι για ν’ αφουγκραστούμε τι λένε, τι ψιθυρίζουν και τι εννοούν, αλλά για να τους πούμε τι πρέπει να λένε, πώς πρέπει να σκέφτονται, ακόμη και πώς πρέπει να αισθάνονται.

Θυμηθήκαμε ότι υπάρχουν νέοι, δηλαδή νέοι που βγάζουν γλώσσα, που αυθαδιάζουν, που τεμπελιάζουν και ρεμπελεύουν, νέοι που δεν είναι ακριβώς όπως στις διαφημίσεις της κινητής τηλεφωνίας και του Playstation: σπασικλάκια με έξαλλο ντύσιμο και ασύμμετρο μαλλί, που χοροπηδάνε πανευτυχή έξω από τα mall με το καινούργιο γκάτζετ.

Α, τούτοι δω λερώνουν τις αγελάδες του Cow Parade, πίνουν μπίρα απ’ το μπουκάλι, περιφρονούν τη μισθωτή εργασία, μιλούν ξύλινα σαν συνδικαλιστές... Α, ναι, είναι κοτζάμ είκοσι χρόνων και δεν μιλούν σαν τον Μαρωνίτη. Όλο όχι λένε αυτά τα παιδιά, τι κρίμα... Δεν καταφάσκουν την κοινωνία των μεγάλων, τη θαυμαστή κοινωνία που τους παραδίδουμε, δεν έχουν θετικά vibes, είναι εναντίον των μεταρρυθμίσεων, μες στην άρνηση βουτηγμένα τα παλιόπαιδα. Δεν είναι ευγνώμονες για το καρτοκινητό που τους χαρίστηκε και για τη λιτανεία του βιογραφικού που τους περιμένει. Δεν είναι ευχαριστημένα με τον πολιτισμό της Eurovision και του Πάμε Στοίχημα, δεν χορταίνουν με τα WiFi σημεία στο Σύνταγμα και στα Starbucks, δεν αρκούνται στο dream της μερικής–απασχόλησης–με–Ph.D. Αχάριστα παλιόπαιδα.

Είναι παλιόπαιδα. Πράγματι. Γιατί είναι παιδιά μας. Παιδιά παλιανθρώπων. Να παραδεχτούμε, λοιπόν, ότι εμείς τα κάναμε έτσι κακομαθημένα, απείθαρχα και αντιδραστικά, επειδή είμαστε εμείς απείθαρχοι, άρπαγες και λουφαδόροι. Ειδάλλως, να παραδεχτούμε ότι αποτύχαμε σαν γονείς, σαν δάσκαλοι και σαν κοινωνία· προσπαθήσαμε ίσως, αλλά αποτύχαμε. Τα κάναμε όλα λάθος, στραβά, από βαριά αμέλεια, με ατζαμοσύνη, με υποκρισία – υποκρισία, ορισμένως. Τους τα δώσαμε όλα, φροντιστήρια, γκάτζετ, κινητά, ADSL, τα περάσαμε από την κρεατομηχανή λυκείου – πανελλαδικών, τα παρκάραμε στη χωματερή των υποβαθμισμένων και πληθωρισμένων ΑΕΙ – ΤΕΙ, και τελειώσαμε, κάναμε το χρέος μας.

Τώρα, μετά τριάντα έτη ψευδο–μεταρρυθμίσεων και απατηλών μετωνυμιών, μετά τη μαζική διασπορά μαζικών πτυχίων σε μια όλο και πιο ρηχή αγορά εργασίας, μετά τη βαθιά απαξίωση της μόρφωσης και του σχολείου, τους λέμε ότι η υπαρξιακή δυσφορία τους δεν δικαιολογείται, ότι οφείλουν να στηθούν πάλι σαν πειραματόζωα για μια ακόμη αλλαγή προς το καλύτερο. Όπως  τριάντα – τόσα χρόνια τώρα...

Και τα παλιόπαιδα αρνούνται. Μας εκδικούνται αυτοακρωτηριαζόμενα, κλωτσώντας το υπέροχο μέλλον που τους στρώνουμε.

Ανάποδα: Μια κοινωνία που αποθεώνει και λιγουρεύεται και εμπορεύεται τη νεότητα, πώς τα γυρνάει και τη λοιδορεί όταν αυτή η νεότης ξεφεύγει απ’ τις νόρμες; Με ποια λογική, μάλλον ποιο θράσος, ζητάμε από τους νέους να αποδεχθούν το μέλλον που τους ετοιμάζεται λαμπερό και κούφιο; Να μην είναι αρνησίες και ρέμπελοι στα είκοσί τους χρόνια; Μα κανείς από τους ορθοτομημένους επικριτές τους δεν υπήρξε είκοσι χρόνων; Ολοι γέροι και σοφοί γεννήθηκαν;

Δεν δικαιολογώ τα σπασίματα και τους βανδαλισμούς, αλλά να, υποψιάζομαι ότι η κοινωνία είναι και πεδίο συγκρούσεων, δεν είναι γήπεδο σκουός για αγγέλους, δεν είναι το βασίλειο της αξιοκρατίας και της αλληλοπεριχώρησης. Υποψιάζομαι επίσης ότι ένας 18χρονος ή 20χρονος νιώθει αθάνατος, ικανός να αρνηθεί το «καλό» του, από γινάτι και αποκοτιά, κι όχι από υπολογισμό. Την ύπαρξή του συγκλονίζει ο σπασμός της άρνησης, η μέθη της υπέρβασης· τη συνείδησή του διαμορφώνει η πολιτική οικονομία της αδρεναλίνης και του ρεμπελιού – ενός ρεμπελιού προστατευμένου ενδεχομένως, υπό τη σκέπη του οικογενειακού ψυγείου και του χαρτζιλικιού, αλλά όχι λιγότερο απαιτητού. Το ζητάει ο οραγανισμός του. Είναι το μόνον ίσως του βίου τίναγμα, σωματικό και θυμικό, προς εξεγερσιακή τροπή, ένας σπασμός του φαντασιακού προς το ρεμπελιό, μια παράταση ρέμπελης αγελαίας ζωής, λίγο πριν από τον σταβλισμό.

Ας αφήσουμε τα παλιόπαιδα να σπαταλήσουν τη ζωή τους όπως θέλουν. Το μαντρί τα περιμένει.

Η ΒΙΑ ΣΤΗ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Υπάρχει μια ιδιαίτερη κατηγορία διαφήμισης που απευθύνεται στα

παιδιά, ιδίως τα μικρής ηλικίας, τα οποία με δυσκολία μπορούν να

ξεχωρίσουν τη διαφήμιση από το πρόγραμμα. Ο Αμερικανός ερευνητής Χολ

Χιμελστάιν επισημαίνει ότι τα ευρήματα της έρευνας αναφορικά με τη

γνωστική ανάπτυξη των παιδιών και τη διαφήμιση δείχνουν ότι στην ηλικία

των πέντε ή έξι ετών εμφανίζουν δυσκολίες στο να διακρίνουν το φανταστικό

από το πραγματικό και τείνουν να πιστεύουν τα ψεύδη. Τα παιδιά δε

διακρίνουν τα προγράμματα από τις διαφημίσεις και προτιμούν τις διαφημί-

σεις από τα προγράμματα. Ανάμεσα στην ηλικία των επτά με δέκα ετών, τα

παιδιά είναι περισσότερο επιρρεπή στην «τηλεοπτική χειραγώγηση». Στην

ηλικία των επτά ετών το παιδί συνήθως μπορεί να διακρίνει την

πραγματικότητα από τη φαντασία, και στα εννέα μπορεί να υποπτευθεί την

παραπλάνηση των διαφημιστικών μηνυμάτων. Στην ηλικία των δέκα το

παιδί αρχίζει να αποκτά μια πιο κυνική θέση ότι οι «διαφημίσεις λένε πάντα

ψέματα». Στην ηλικία των ένδεκα με δώδεκα ετών, το παιδί αρχίζει να

αποδέχεται και να υπομένει τα ψεύδη των ενηλίκων στις διαφημίσεις.

Ένας άλλος ερευνητής, ο Μπράιαν Γιανγκ, επισημαίνει ότι, λόγω της

έλλειψης εμπειρίας, τα παιδιά έχουν λιγότερη αντίσταση στις διαφημίσεις,

και μπορεί αυτές να είναι επιζήμιες στην ικανότητα τους να διακρίνουν τη

διαφήμιση από τα άλλα τηλεοπτικά προγράμματα. Αλλά το πλαίσιο

αναφοράς όσον αφορά την κρίση τους για την «πραγματικότητα» και τη

«φαντασία» μπορεί να αλλάξει. Μια άλλη προβληματική περιοχή είναι η

τάση της διαφήμισης να βλέπει μόνο τις θετικές πλευρές, να αγνοεί την

ασχήμια, τον πόνο και άλλες αρνητικές διαστάσεις της ζωής. Στο σημείο

αυτό διαφέρει από τα άλλα περιεχόμενα των Μ.Μ.Ε. Το περιεχόμενο της

διαφήμισης έχει υποστεί έντονη κριτική, δημιουργώντας στερεότυπα και

ανεβάζοντας τις προσδοκίες των παιδιών. Η εικόνα, όμως, του παιδιού έχει

αλλάξει τόσο στην κοινωνία, όσο και στη διαφήμιση. Στα παλαιότερα

χρόνια, τα παιδιά θεωρούνταν «γλυκά» και «διαφορετικά» — μη ικανά να

δίνουν ενήλικες απαντήσεις. Στις μέρες μας, υπάρχει μια τάση να

απεικονίζονται ως έξυπνα, δραστήρια και επιδέξια.

Η σύγχρονη διαφήμιση απευθύνεται στα παιδιά και για άλλους λόγους,

καθώς μέσω αυτών οι διαφημιστές αποσκοπούν να καθιερώσουν

καταναλωτικές τάσεις για όλη την οικογένεια. Αυτό φαίνεται και από το απλό

και άμεσα παρατηρήσιμο γεγονός ότι προϊόντα που λογικά απευθύνονται

στους ενήλικες (αυτοκίνητα, υπολογιστές, έπιπλα), εμφανίζονται σε ώρες

που κατά το πλείστον τα προγράμματα παρακολουθούνται από τα παιδιά.

Για παράδειγμα, σε μια έρευνα που πραγματοποιήσαμε είδαμε ότι στα

πρωινά των Σαββατοκύριακων του Φεβρουαρίου του 1996, ανάμεσα στις δια-

φημίσεις για ζαχαρωτά, σοκολάτες, δημητριακά και γαριδάκια,

παρεμβάλλονται διαφημίσεις για έπιπλα, πλυντήρια, δίσκους, εφημερίδες

και περιοδικά, ουίσκι, σαμπουάν, ζωοτροφές, βαφές μαλλιών, τηλεφωνικές

υπηρεσίες, παυσίπονα και σερβιέτες. Σε νεότερη έρευνα, που αφορούσε τις

διαφημίσεις που προβάλλονται πρωινά των Σαββατοκύριακων (9.00-12.00)

το Νοέμβριο του 1996, καταγράψαμε ένα σημαντικό ποσοστό μηνυμάτων

(18,5%) που δεν αφορούσαν τα παιδιά.

Γεγονός πάντως είναι ότι, αν και διεθνώς επιβάλλονται περιορισμοί,

αυτοί σπανίως στην πράξη τηρούνται, αφού τα παιδιά αντιπροσωπεύουν μια

ιδιαίτερα προσοδοφόρα αγορά για προϊόντα και υπηρεσίες, χωρίς να

υπολογίζεται η δυνατότητα επιρροής στις αγοραστικές συνήθειες των

γονέων τους. Και επειδή τα παιδιά αντιπροσωπεύουν τους μελλοντικούς

ενήλικες καταναλωτές, οι διαφημιστές αναζητούν να τα εξοικειώσουν με τα

προϊόντα τους. Δεν είναι, λοιπόν, παράδοξο ότι διεθνώς η διαφημιστική έρευνα

αντιμετωπίζει τα παιδιά, όπως εύστοχα έχει διατυπώσει ο Αμερικανός ερευνητής

Τζέιμς Μακνίλ, ως «εκπαιδευόμενους καταναλωτές».

(Στ. Παπαθανασόπουλος, εφημ. Η Καθημερινή)

ΑΣΚΗΣΕΙΣ

Α. Να γράψετε την περίληψη του κειμένου σε 90-110 λέξεις, χωρίς δικά σας

σχόλια.

(μόρια 25)

Β1. Να δώσετε πλαγιότιτλους για κάθε παράγραφο του κειμένου.

(μόρια 5)

Β2. Ποιους τρόπους πειθούς χρησιμοποιεί ο συγγραφέας στη 2η παράγραφο; Να

βρείτε τα σχετικά χωρία.

(μόρια 5)

Β3. «Μια άλλη προβληματική περιοχή είναι η τάση της διαφήμισης να

βλέπει μόνο τις θετικές πλευρές, να αγνοεί την ασχήμια, τον πόνο και

άλλες αρνητικές διαστάσεις της ζωής».Να αναφέρετε σε 60-80 λέξεις άλλες

μεθόδους που χρησιμοποιεί η διαφήμιση, ώστε να πείσει το καταναλωτικό κοινό.

(μόρια 5)

Β4. Να γράψετε από ένα συνώνυμο για καθεμιά από τις υπογραμμισμένες λέξεις:

- υπάρχει μια ιδιαίτερη κατηγορία της διαφήμισης

- μπορεί αυτές να είναι επιζήμιες στην ικανότητά τους

- εμφανίζουν δυσκολίες στο να διακρίνουν το φανταστικό από το

πραγματικό

- διεθνώς επιβάλλονται περιορισμοί

- αντιπροσωπεύουν μια ιδιαίτερα προσοδοφόρα αγορά

(μόρια 6)

B5. «Η σύγχρονη διαφήμιση…οικογένεια»(3η παράγραφος): Να εντοπιστεί η

λειτουργία της γλώσσας και να εξηγηθεί η χρήση της.

(μόρια 4)

Γ. Παραγωγή κειμένου

Ο καθηγητής σας, στο πλαίσιο της διδασκαλίας της ενότητας «η πειθώ στη

διαφήμιση» στο μάθημα της Νεοελληνικής γλώσσας, σας αναθέτει να μελετήσετε

τη σχέση της διαφήμισης με τη γυναίκα και το παιδί. Στην προφορική εισήγησή σας

προς τους συμμαθητές σας, η οποία δε θα υπερβαίνει τις 600 λέξεις, να

παρουσιάσετε τα αποτελέσματα της έρευνας, δίνοντας έμφαση:

Α) Στην περιγραφή του τύπου της γυναίκας που διαμορφώνει η σύγχρονη

διαφήμιση.

Β) Στους λόγους για του οποίους οι διαφημιστές στοχεύουν, όλο και

περισσότερο, στο παιδικό κοινό, ακόμη και για προϊόντα που αφορούν στους

ενήλικες.

(μόρια 50)

Η γλώσσα της εξουσίας

ΚΕΙΜΕΝΟ | ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΑΓΓΕΛΙΔΗΣ (dimitrisangelidis@gmail.com)

Κατηγορούμε συχνά τους πολιτικούς ότι χρησιμοποιούν γλώσσα «ξύλινη», μια έννοια μάλλον ασαφή, που σημαίνει συνήθως γλώσσα άκαμπτη, δυσνόητη και απομακρυσμένη από την πραγματικότητα. 

Αν και σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό η κατηγορία αυτή ενδέχεται να ευσταθεί, ο πολιτικός λόγος, και μάλιστα σε προεκλογικές περιόδους, χρησιμοποιεί άλλους, πιο ενδιαφέροντες μηχανισμούς για να πετύχει το στόχο του. Με τη βοήθεια της Μάρως Κακριδή - Φερράρι, επίκουρης καθηγήτριας Γλωσσολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, αναζητήσαμε μερικούς από τους μηχανισμούς του πολιτικού λόγου σε προεκλογικές ομιλίες του Κ. Καραμανλή και του Γ. Παπανδρέου, λίγες ημέρες μετά την προκήρυξη των εκλογών.

Δεν είναι, βέβαια, μόνον ο πολιτικός λόγος που οργανώνεται με συγκεκριμένο τρόπο, προκειμένου να πετύχει έναν συγκεκριμένο σκοπό. Όλοι οι ομιλητές, κάθε φορά, κάνουν συγκεκριμένες επιλογές λεξιλογίου και γραμματικής. Αυτές οι επιλογές υποβάλλουν μια συγκεκριμένη οπτική της πραγματικότητας και αποκλείουν άλλες, οι οποίες θα προέκυπταν αν οι επιλογές των ομιλητών ήταν διαφορετικές. Άλλο είναι να πεις: «Απωθήθηκαν ταραχοποιά στοιχεία» και άλλο «Η αστυνομία χτύπησε διαδηλωτές». Οι δύο φράσεις νοηματοδοτούν τελείως διαφορετικά το ίδιο περιστατικό. 

«Όταν επαναλαμβάνονται συγκεκριμένες επιλογές λεξιλογίου και γραμματικής, τότε όχι απλώς υποβάλλουν, αλλά ουσιαστικά επιβάλλουν εμμέσως την οπτική τού ομιλητή» λέει η Μάρω Κακριδή - Φερράρι. «Αυτή είναι η περίπτωση του πολιτικού λόγου, ενός κειμενικού είδους που αποκτά την οργάνωση και τις συμβάσεις του από την κοινωνική πρακτική της πολιτικής δραστηριότητας στις διάφορες εκφάνσεις της (συνέντευξη, κοινοβουλευτική ομιλία, προεκλογική ομιλία κ.ά.) και από τα υποκείμενα που εμπλέκονται σ' αυτήν: τους πολιτικούς και το ακροατήριό τους, ως πιθανούς ψηφοφόρους».

Στην προσπάθειά του να κερδίσει την ψήφο μας, ο πολιτικός δεν χρησιμοποιεί μόνο το λόγο. Ο λόγος συμβάλλει σε άλλες σημειωτικές πρακτικές, από το ντύσιμο ώς τις χειρονομίες που χρησιμοποιεί ο πολιτικός, στο πλαίσιο πάντα της δεδομένης πολιτικής και κοινωνικής πραγματικότητας. Ο κόμπος της γραβάτας που έλυσε ο Κ. Καραμανλής στο τέλος της ομιλίας του προς τα μέλη της ΟΝΝΕΔ, στο Αιγάλεω, είναι ένα παράδειγμα.

Άλλο παράδειγμα είναι ο τρόπος που συνηθίζει να χτυπά τα χέρια του στο βάθρο ή ο τρόπος που κινείται στην εξέδρα, πηγαινοερχόμενος από τη μία άκρη στην άλλη, με το χέρι σηκωμένο να δείχνει κάπου μέσα στο ακροατήριο τη στιγμή που ένα χαμόγελο συνενοχής σχηματίζεται στο πρόσωπό του, μια κινησιολογία η οποία έχει αντιγραφεί από τις προεκλογικές εμφανίσεις της Χίλαρι Κλίντον. Αν κρίνουμε από τις διαφορές στον σωματότυπο των δύο πολιτικών, η επιλογή της συγκεκριμένης κινησιολογίας είναι μάλλον ατυχής για τον πρωθυπουργό, στοχεύει όμως στη δημιουργία συνοχής με το ακροατήριο.

Αν και η παράθεση επιχειρημάτων δίνει την εντύπωση ότι ο πολιτικός λόγος απευθύνεται στη λογική μας, στην πραγματικότητα απευθύνεται στο θυμικό μας με διπλό στόχο: από τη μια, να επιφέρει την ταύτιση του ακροατηρίου με τον ομιλητή· από την άλλη, να εμποδίσει την ορθολογική ανάλυση του λόγου, η οποία θα μπορούσε να θέσει υπό αμφισβήτηση τη μοναδική αλήθεια που ο πολιτικός λόγος διατείνεται ότι πρεσβεύει. 

                                                      Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, ένθετο Έψιλον

                                                                        20 Σεπτεμβρίου 2009

Η Δημοκρατία

Είναι πραγματικά πολλοί εκείνοι που έγραψαν για το δημοκρατικό πολίτευμα της εποχής του Περικλή, αλλά εκείνος που πραγματικά υπήρξε ένας εραστής της δημοκρατίας και θαυμαστής της προσωπικότητας του Περικλή, είναι ο Θουκυδίδης. Ο Επιτάφιός του, είναι φαινομενικά αφιερωμένος στους νεκρούς του πρώτου έτους του Πελοποννησιακού πολέμου, στην πραγματικότητα όμως είναι ένας ύμνος στη δημοκρατία της Αθήνας. Ο ίδιος βέβαια ο ιστορικός, σκιαγραφώντας το πορτρέτο του Περικλή, λέει ότι δημοκρατία λεγόταν βέβαια το πολίτευμα, αλλά στην πραγματικότητα ήταν η εξουσία του πρώτου άντρα της πόλης, του Περικλή. Εκείνου που αγαπούσε πολύ την Αθήνα και που φρόντιζε να την οδηγεί πάντα στο σωστό δρόμο, ακόμη κι αν χρειαζόταν για αυτό να πει στους συμπολίτες του πράγματα που δεν τους άρεσαν και που δεν ήθελαν να ακούσουν. Γιατί τον Περικλή δεν τον ενδιέφερε να κολακεύει το πλήθος, αλλά να υπηρετήσει όσο πιο σωστά μπορούσε την πατρίδα του. Ήταν πραγματικά ένας χαρισματικός ηγέτης, που ήξερε το σωστό και μπορούσε να πείσει το λαό της Αθήνας για αυτό.

Όλοι οι πολίτες ήταν ίσοι απέναντι στους νόμους. Όλοι είχαν τα ίδια δικαιώματα, αλλά και όλοι είχαν την ύψιστη υποχρέωση να τιμούν και να σέβονται τους νόμους. Γιατί μέλημα του νόμου είναι η διασφάλιση του κοινού συμφέροντος. Οι νόμοι είναι δίκαιοι και οι πολίτες τηρούν αυτούς τους νόμους, όχι από το φόβο της ποινής, αλλά από σεβασμό και απέναντι σε αυτούς που κάθε φορά βρίσκονται στην εξουσία και απέναντι στους νόμους και κυρίως, όπως λέει ο Θουκυδίδης, απέναντι σε εκείνους τους νόμους που έχουν θεσπιστεί για την προστασία των αδικημένων. Πρώτος υπηρέτης των νόμων οφείλει να είναι ο κυβερνήτης της πόλης.

Ο Αριστοτέλης, στα Πολιτικά του, αναφερόμενος στα είδη της δημοκρατίας, λέει ότι υπάρχει μια μορφή δημοκρατίας, στην οποία υπέρτατη αρχή είναι ο νόμος, ενώ σε άλλο είδος, υπέρτατη αρχή είναι ο λαός. Σχετικά με αυτό το δεύτερο είδος αναφέρει: «είναι η περίπτωση κατά την οποία τα ψηφίσματα έχουν μεγαλύτερη ισχύ από το νόμο αυτό συμβαίνει στην πόλη όταν υπάρχουν και δρουν δημαγωγοί. Στις δημοκρατικές πόλεις που κυβερνιούνται κατά το νόμο, δεν κάνει ποτέ την εμφάνισή του ο δημαγωγός, αλλά είναι οι άριστοι πολίτες που έχουν την πρωτοκαθεδρία. Οι δημαγωγοί κάνουν την εμφάνισή τους εκεί όπου οι νόμοι δεν αποτελούν την υπέρτατη αρχή».

Άλλη βασική αρχή του δημοκρατικού πολιτεύματος είναι η ελευθερία λόγου. Οι αρχαίοι Έλληνες χρησιμοποιούσαν για τα δηλώσουν αυτή την έννοια τις λέξεις ισηγορία και παρρησία. Ο Ισοκράτης στο λόγο του «Περί Ειρήνης», που είναι γραμμένος σε μια εποχή που το δημοκρατικό πολίτευμα μαστίζεται από τους δημαγωγούς και βρίσκεται στην παρακμή του, κατηγορεί τους Αθηναίους γιατί έχουν μεν ισηγορία αλλά δεν υπάρχει παρρησία. Ισηγορία είναι το δικαίωμα που έχουν όλοι οι πολίτες να αγορεύσουν, να μιλήσουν στην Εκκλησία του Δήμου. Η παρρησία όμως είναι κάτι παραπάνω από την ισηγορία. Παρρησία είναι το δικαίωμα του πολίτη να μπορεί όχι απλώς να έχει το λόγο, αλλά να εκφράσει τη γνώμη του ελεύθερα, ακόμη και αν αυτή δεν είναι σύμφωνη με τη γνώμη των άλλων. Γιατί δεν έχει πραγματικά κανένα νόημα να πει κανείς τη γνώμη του, αν δεν μπορεί να εκφράσει ελεύθερα αυτό που πραγματικά πιστεύει χωρίς να αποδοκιμάζεται από τους άλλους για αυτό. Κάτι τέτοιο προϋποθέτει μια ευρύτητα πνεύματος τέτοια, που να μπορεί να δεχτεί το διαφορετικό, το αντίθετο.

Αν η Αθήνα κατάφερε να φτάσει σε τέτοιο σημείο ακμής την εποχή του Περικλή ήταν γιατί η σχέση πόλης-πολίτη ήταν αλληλένδετες. Ένας υπεύθυνος και σωστά διαμορφωμένος πολίτης τοποθετεί το καλό του συνόλου πάνω από το δικό του συμφέρον, επειδή καταλαβαίνει ότι αν το σύνολο δεν ευημερεί, μακροπρόθεσμα ούτε ο ίδιος θα ευημερεί. Και πάνω από όλα καταλαβαίνει ότι η δική του συμβολή είναι σημαντικότατη. Η δημοκρατία χρειάζεται υπεύθυνους πολίτες. Πολίτες που να αναλαμβάνουν το μερίδιο της ευθύνης τους για όσα γίνονται. Πολίτες με ευρύτητα πνεύματος, απαλλαγμένους από φανατισμό, που ξέρουν να σέβονται την προσωπικότητα του διπλανού τους και να του αναγνωρίζουν το δικαίωμα να είναι διαφορετικός από αυτούς. Και από την άλλη μεριά, η πολιτεία οφείλει να σέβεται τους πολίτες της και να φροντίζει για το καλό όλων. Να δίνει σε όλους χωρίς διάκριση το δικαίωμα να μορφωθούν και να αναπτυχθούν ως προσωπικότητες. Να παρέχει ευκαιρίες για όλους και να στηρίζεται στην αξιοκρατία. Καθένας έχει μια θέση, ανεξάρτητα από το ποια είναι αυτή, στην οποία μπορεί να αποδώσει καλύτερα και να προσφέρει στο κοινωνικό σύνολο.

Όλοι οι πολίτες έχουν δικαίωμα να αναλάβουν αξιώματα, χωρίς να παίζει ρόλο η κοινωνική τους καταγωγή ή η οικονομική τους κατάσταση. Αυτή η αρχή βέβαια συνδέεται πολύ στενά με την αρχή της αξιοκρατίας. Ο καθένας πολίτης έχει τη θέση εκείνη που του αρμόζει μέσα σε μια δημοκρατική πολιτεία. Ολόκληρη η πολιτεία μπορεί να λειτουργεί σωστά, αν βρίσκεται ο κατάλληλος άνθρωπος στην κατάλληλη θέση.

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1.      Με σύντομες φράσεις 15-20 λέξεων αποδώστε το περιεχόμενο κάθε μιας από τις έξι (6) παραγράφους.

25/100

2.      Τι εξυπηρετεί η αναφορά του κειμένου στα ονόματα του Θουκυδίδη, του Αριστοτέλη και του Ισοκράτη;

8/100

3.      Μπορείτε να διακρίνετε τους τρεις τρόπους ανάπτυξης παραγράφων που συνδυάζονται στην τέταρτη παράγραφο;

9/100

4.      α. «Η δημοκρατία χρειάζεται υπεύθυνους πολίτες. Πολίτες που να αναλαμβάνουν το μερίδιο της ευθύνης τους για όσα γίνονται.» Ποια είναι η σημασιολογική διαφορά των δύο υπογραμμισμένων λέξεων;

5/100

β. πορτρέτο, αποδοκιμάζεται, αλληλένδετες: Να βρεθεί ένα συνώνυμο για κάθε μια από τις λέξεις του κειμένου.

3/100

5.      Ο ρόλος των μαθητικών κοινοτήτων είναι να προετοιμάζει τους μαθητές για τη συμμετοχή τους στις πολιτικές διαδικασίες. Ποια από τα χαρακτηριστικά της αρχαίας ελληνικής δημοκρατίας είναι απαραίτητα για την εύρυθμη και αποτελεσματική λειτουργία των μαθητικών κοινοτήτων. Πόσο υπάρχουν στη σημερινή σχολική πραγματικότητα; Γράφετε ένα κείμενο που θα δημοσιευτεί σε μαθητικό περιοδικό.

50/100

                                               ΠΑΡΑΔΟΣΗ

Η παράδοση είναι συνέχεια, είναι δεσμός των περασμένων με τα τωρινά και τα μελλούμενα, είναι επίσης ενότητα ανάμεσα σε ανθρώπους σύγχρονους που δέχονται από κοινού την επίδρασή της. Είναι σύνδεσμος πνευματικός και ανθρώπινος μέσα στην ιστορική διάρκεια και μέσα στο παρόν, ας πούμε: στο χώρο και στο χρόνο. Αυτό είναι, άλλωστε, το έθνος, σε τελευταία ανάλυση, δεν είναι τίποτα άλλο: μια κοινή παράδοση που διαμορφώνει μιαν ομαδική συνείδηση.

Η έξαρση¹ του “αίματος”, της “φυλής” με τη βιολογική έννοια, είναι καθαρή μυθολογία που αποδείχθηκε μάλιστα, στα χρόνια μας, νοσηρή και επικίνδυνη για την υπόσταση του ανθρώπου. Το “αίμα” δεν αναλύεται σε ποσότητα ούτε και διαιρείται σε καλής και κακής ποιότητας. Από την αυγή της ιστορίας, όλα τα έθνη προέρχονται από το αδιάκοπο και αξεδιάλυτο ανακάτωμα των αιμάτων και κανένα στον κόσμο δεν μπορεί να καυχηθεί πως είναι καθαρόαιμο. Την προσωπικότητα ενός εθνικού ομίλου δεν την προσδιορίζουν βιολογικά στοιχεία, αλλά η παράδοση, στοιχείο πνευματικό κατ’ εξοχήν.

Είναι ωστόσο κάθε παράδοση καλή; Απλοϊκό θα ήταν να δώσει κανείς, στο σημείο αυτό, απάντηση ανεπιφύλακτα καταφατική. Αναπόφευκτα, καθώς το ξέρουμε όλοι κι από την πείρα, η παράδοση σέρνει μέσα της και στοιχεία που ξεπεράστηκαν οριστικά και νεκρώθηκαν και δεν χρησιμεύουν πια για το καλό. Η τάση της είναι να τα απορρίπτει αργά-αργά, να αφομοιώνει νέες εισφορές και να ανανεώνεται ολοένα. Το πρόβλημα είναι να τη βοηθούμε να ανανεώνεται χωρίς να σπάσει.

Δεν μπορούμε όμως, άραγε να ζήσουμε και χωρίς παράδοση: Υλικά, βέβαια, μπορούμε. Λαοί ολόκληροι έκαμαν αρκετές φορές το πείραμα να σπάσουν ριζικά την παράδοσή τους, να ξαναρχίσουν τη ζωή τους από το άλφα, χωρίς το στήριγμά της. Και άτομα αμέτρητα, πνευματικά και ηθικά ξεριζωμένα, υπάρχουν σήμερα και συχνά ευημερούν έξω από κάθε παράδοση, θρησκευτική, γλωσσική, εθνική, εθιμική ή άλλη, σαν απλοί αριθμοί ριγμένοι στο στρόβιλο των μεγάλων κοσμουπόλεων και της τεχνοκρατίας του καιρού μας.

Εκείνο που μπορούμε να απαντήσουμε στα ερωτήματα που προκύπτουν αυθόρμητα από αυτήν τη συζήτηση είναι ότι ο άνθρωπος είναι καλύτερος και αισθάνεται καλύτερα μέσα στην παράδοση, παρά έξω απ’ αυτήν. Η παράδοση τον ενώνει ψυχικά με μια μεγάλη ανθρώπινη πραγματικότητα, μέσα σε χώρο και σε χρόνο, καθώς έλεγα πριν. Η ανθρώπινη θερμότητά της τον παρηγορεί, το κύρος των πνευματικών αξιών που αυτή αντιπροσωπεύει τον στηρίζει ηθικά, η αιωνόβια, αργή δύναμή της τον τονώνει, τον βοηθεί να προχωρήσει στο δύσκολο δρόμο της ζωής. Έξω από την παράδοσή του θα βρεθεί μοιραία μόνος, έρημος, πικρός και γεμάτος άγχη μέσα στο χάος ενός παράλογου, φοβερού κόσμου που θα του φανεί να μην έχει ούτε νόημα ούτε αιτία ή σκοπό. Μπορεί τότε να προσφέρει στον εαυτό του την παγερή ικανοποίηση ότι ελευθέρωσε τη διάνοιά του από τα παραδομένα και έγινε έτσι πιο έξυπνος και πιο σπουδαίος από τους άλλους που διατηρούν τους πατροπαράδοτους δεσμούς, θα αισθανθεί όμως τον πόνο της πικρής μοναξιάς να τον σφίγγει ανελέητα και την εσωτερική του ισορροπία να κλονίζεται επικίνδυνα.[…]

Γιώργος Θεοτοκάς, “Πολιτικά Κείμενα” (Θεματικοί κύκλοι, σ.σ. 443-444)

1. έξαρση: πολύ μεγάλη ένταση των στοιχείων που συγκροτούν κάτι.

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

Α. Να γράψετε στο τετράδιό σας την περίληψη του κειμένου που σας δόθηκε (100 λέξεις).

Μονάδες 25

Β1. Να αναπτύξετε σε 70-80 λέξεις το περιεχόμενο του ακόλουθου αποσπάσματος από το κείμενο: «Την προσωπικότητα ενός εθνικού ομίλου δεν την προσδιορίζουν βιολογικά στοιχεία, αλλά η παράδοση, στοιχείο πνευματικό κατ’ εξοχήν».

Μονάδες 15 

Β2. Ποιος είναι ο τρόπος ανάπτυξης της πρώτης και της τελευταίας (πέμπτης) παραγράφου; Τεκμηριώστε την απάντησή σας

Μονάδες 10

Β3. Να βρεθούν συνώνυμα των παρακάτω λέξεων του κειμένου: νοσηρή, διαιρείται, ανακάτωμα, καυχηθεί, βιολογικά.

Μονάδες 5

Β4. Το κείμενο έχει τα χαρακτηριστικά δοκιμίου, επιφυλλίδας ή άρθρου; Να απαντήσετε τεκμηριωμένα.

Μονάδες 5

 Γ. Ως  μέλος  του  δεκαπενταμελούς  συμβουλίου  του  Λυκείου  σου εκπροσωπείς  τους  συμμαθητές  σου  σε  μια  εκδήλωση  της  περιοχής  σου που  έχει  ως  θέμα  τη σχέση των νέων με την παράδοση.  Να διαμορφώσεις μια εισήγηση με την οποία θα παρουσιάσεις την οπτική γωνία από την οποία κρίνουν οι νέοι την ιστορική και πολιτισμική κληρονομιά. Ποια στοιχεία είναι αυτά που αποδέχονται και αξιοποιούν και ποια απορρίπτουν. (500-600 λέξεις).

Μονάδες 40

ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗ

ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗ :χαρακτηρίζεται η αυξανόμενη αλληλεξάρτηση των χωρών όλου του κόσμου και η υποχώρηση των εθνικών και οικονομικών συνόρων. Είναι η οικουμενικότητα καθώς όλες οι χώρες συνδέονται με ένα πλέγμα πολιτικό, οικονομικό, πολιτιστικό. Στηρίζεται ουσιαστικά στην οικονομική ανάπτυξη, υλοποιείται στην οικονομία και επηρεάζει καταλυτικά τον πολιτισμό. Μορφές  Οικονομική/τεχνολογική = παγκόσμια παραγωγή και διακίνηση κατανωλωτικών αγαθών και υπηρεσιών, εξάπλωση τεχνολογίας σε κάθε πτυχή της ανθρώπινης δράσης(εργασία,πληροφόρηση) Πολιτισμική (κοινωνική και πνευματική) = διατροφικές συνήθειες - πόλεις και χωροταξία –  Ενδυμασία – αξίες και οράματα ( καταναλωτικά, τεχνοκρατικά)- διασκέδαση – αθλητισμός – τέχνες – κοινή στόχευση εκπαίδευσης , επιστήμης Πολιτική : Νομική κατοχύρωση ανθρωπίνων δικαιωμάτων – κοινοβουλευτική δημοκρατία Αίτια :  τεχνολογική εξέλιξη – ανάγκη για ελεύθερη διακίνηση κεφαλαίων – υλοποίηση εμπορικών ανταλλαγών χωρίς περιορισμούς – ελεύθερη διάδοση ιδεών, γνώσεων , αξιών, προϊόντων – ανάπτυξη νέων κέντρων εξουσίας( Μ.Μ.Ε. – μεγάλες πολυεθνικές επιχειρήσεις) αυτόνομων ως ένα βαθμό από από την πολιτική των κρατών  Θετικά αποτελέσματα  Ελεύθερη επικοινωνία , κατάργηση φραγμών χρόνου και χώρου, πληθώρα πληροφοριών – έλεγχος κρατικής αυθαιρεσίας, διασφάλιση ανθρωπίνων δικαιωμάτων – δημιουργία παγκόσμιας αγοράς, διεθνές εμπόριο και επενδύσεις – αύξηση παραγωγικότητας καθώς κάθε χώρα παράγει αγαθά στα οποία ε΄χει συγκριτικό πλεονέκτημα – χαμηλές τιμές λόγω παγκόσμιου ανταγωνισμού – εδραίωση της ειρήνης λόγω κοινών συμφερόντων – αντιμετώπιση σοβαρών προβλημάτων (ανθρώπινα διακαιώματα, περιβάλλον) από κοινού –απαλλαγή από στερεότυπα και προκαταλήψεις – πολιτιστικές ανταλλαγές – έλεγχος ανελεύθερων καθεστώτων από διεθνείς οργανισμούς και παγκόσμιες μη κυβερνητικές οργανώσεις Αρνητικά αποτελέσματα  διάβρωση του κράτους /έθνους με συνεπαγόμενο κίνδυνο για τη δημοκρατία - απώλεια εθνικής κυριαρχίας και εθνικής ταυτότητας-περιορισμός του κράτους πρόνοιας- άνισος οικονομικός ανταγωνισμός – αύξηση ανεργίας λόγω μεταφοράς παραγωγικών επενδύσεων σε χώρες με φθηνότερο εργατικό κόστος – αποδοχή ενιαίων προτύπων σκέψης και συμπεριφοράς – καταναλωτικά πρότυπα που προβάλλονται από πολυεθνικές επιχειρήσεις – κυριαρχία αγγλικής γλώσσας – οικολογικές καταστροφές καθώς το περιβάλλον θυσιάζεται στο βωμό του κέρδους των επιχειρήσεων  Τρόποι αντίστασης  Εθνική παιδεία – διατήρηση παραδόσεων και εθνικής ταυτότητας – ενημέρωση και συμμετοχή των πολιτών στα πολιτικά και κοινωνικά δρώμενα – ισότιμες σχέσεις ανάμεσα στα κράτη – δράση και σωστή στάση των διεθνών οργανισμών – ενεργοποίηση των πνευματικών ανθρώπων για την αφύπνιση των πολιτών

Παγκοσμιοποίηση, μύθοι και πραγματικότητες

ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ:  Το Βήμα 14/10/2007

……Πράγματι σήμερα το κέντρο βάρους μετατίθεται στο παγκόσμιο επίπεδο αφού οι πολυεθνικές εταιρείες διεισδύουν τον κρατικό και τοπικό χώρο σε βαθμό που ήταν αδιανόητος στις δύο προηγούμενες παγκοσμιοποιήσεις. Αν σκεφτεί κανείς πως μια πολυεθνική, όπως η Sony για παράδειγμα, έχει σήμερα παραρτήματα όχι μόνο στις πρωτεύουσες όλων σχεδόν των χωρών του πλανήτη αλλά και στις περισσότερες πόλεις κάθε χώρας, αντιλαμβάνεται τον βαθμό διεισδυτικότητας του παγκόσμιου κεφαλαίου.

       Η τωρινή παγκοσμιοποίηση δεν έχει μόνο μια οικονομική αλλά και μια πολιτική, κοινωνική και πολιτισμική διάσταση. Αν στον οικονομικό χώρο οι πολυεθνικές εταιρείες είναι κυρίαρχες, στον πολιτικό τα κράτη-έθνη παραμένουν οι κύριοι παίκτες. Η θέση ότι σήμερα το κράτος-έθνος περιθωριοποιείται και ότι μακροπρόθεσμα θα εκλείψει δεν ευσταθεί. Πρόκειται περί μύθου. Το κράτος-έθνος χάνει λειτουργίες στο εσωτερικό της επικράτειας, αλλά αποκτά νέες λειτουργίες στην παγκόσμια αρένα. Και είναι ακριβώς γι' αυτόν τον λόγο που, στην ύστερη νεωτερικότητα, η κρατική μηχανή (σε ό,τι αφορά υλικούς και ανθρώπινους πόρους) δεν μικραίνει αλλά μεγαλώνει. Αρα αυτό που σταδιακά εκλείπει δεν είναι το κράτος αλλά ο κρατισμός: δηλαδή η ικανότητα των κρατικών ελίτ να ελέγχουν εντός των εθνικών συνόρων τις κινήσεις κεφαλαίων, την εγκληματικότητα, τις αυξανόμενες ανισότητες κτλ.

       Περνώντας τώρα στον κοινωνικό χώρο, εδώ βλέπουμε τη σημαντική ανάπτυξη παγκόσμιων μη κυβερνητικών οργανώσεων, καθώς και νέων κινημάτων τύπου Σιάτλ και Γένοβας. Αυτού του τύπου οι οργανώσεις/κινήματα παρουσιάζουν ένα δυναμισμό που τα παραδοσιακά συνδικάτα και κόμματα έχουν απολέσει. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει πως, όπως πολλοί νομίζουν, τα πρώτα θα αντικαταστήσουν ή περιθωριοποιήσουν τα δεύτερα. Σημαίνει όμως πως μια συνεργασία επί ίσοις όροις μεταξύ των δύο θα μπορούσε να αναζωογονήσει το κοινωνικό και πολιτικό γίγνεσθαι σε εθνική και παγκόσμια κλίμακα.

      Τέλος στον πολιτισμικό χώρο παρατηρούμε μια πρωτοφανή συγκέντρωση των ΜΜΕ στα χέρια ενός μικρού αριθμού μεγιστάνων (π.χ. Μέρντοκ) που επιβάλλουν μιαν άκρως καταναλωτική κουλτούρα - μια κουλτούρα που διαμορφώνει ταυτότητες και τρόπους ζωής σε πλανητικό επίπεδο.

       Η τωρινή παγκοσμιοποίηση και λόγω του διεθνούς ανταγωνισμού και λόγω των νέων τεχνολογιών έχει οδηγήσει στην παραγωγή τεράστιου πλούτου. Ως γνωστόν αυτός ο πλούτος κατανέμεται κατά εξαιρετικά άνισο τρόπο. Οι εντεινόμενες ανισότητες, ενδοκρατικές και διακρατικές, έχουν οδηγήσει σε μια τερατώδη κατάσταση όπου λίγα άτομα, που δεν λογοδοτούν σε κανένα, κατέχουν πόρους οι οποίοι ξεπερνούν το εθνικό προϊόν μικρών τριτοκοσμικών χωρών.

      Από την άλλη μεριά, αν οι πλούσιοι γίνονται συνεχώς πλουσιότεροι, οι απόλυτα φτωχοί δεν γίνονται φτωχότεροι. Λόγω της ραγδαίας ανάπτυξης της Κίνας και της Ινδίας το ποσοστό των ανθρώπων που ζουν κάτω από το όριο της απόλυτης φτώχειας αρχίζει να μειώνεται σημαντικά. Ετσι, ενώ το 1970 αυτό το ποσοστό ήταν 38%, το 1992 κατέβηκε στο 25% περίπου (βλ. Μ. Wolf, Why globalization works, 2004, σελ. 158-163). Αρα η αριστερή θέση ότι ο παραγόμενος παγκόσμιος πλούτος δεν διαχέεται καθόλου προς τη βάση της κοινωνικής πυραμίδας δεν ευσταθεί. Βέβαια σε χώρες (κυρίως αφρικανικές) που δεν διαθέτουν κατάλληλες υποδομές παρατηρούμε μείωση παρά αύξηση της απόλυτης φτώχειας. Επιπλέον δεν υπάρχει αμφιβολία ότι στις σημερινές τεχνολογικές συνθήκες ένα λιγότερο νεο-φιλελεύθερο, πιο σοσιαλδημοκρατικό σύστημα παγκόσμιας διακυβέρνησης θα μπορούσε να εξαλείψει παντελώς το φαινόμενο της απόλυτης φτώχειας, δηλαδή την κατάσταση όπου ένα σημαντικό ποσοστό του πληθυσμού της Γης ζει σε συνθήκες υποσιτισμού, έλλειψης καθαρού νερού, μεγάλης παιδικής θνησιμότητας και πολύ χαμηλού προσδοκώμενου ορίου ζωής. 

Η (πονηρή) φυγή του κεφαλαίου

Πώς εξηγείται η παραπάνω θλιβερή κατάσταση; Στις απαρχές της εκβιομηχάνισης υπήρχε μια ανισορροπία μεταξύ κεφαλαίου και εργασίας. Η εργατική τάξη δεν ήταν οργανωμένη, ενώ το κράτος έπαιζε απλά τον ρόλο του «νυχτοφύλακα». Ως γνωστόν, αυτή η ανισορροπία οδήγησε στην απόλυτη εξαθλίωση μιας σημαντικής μερίδας του εργατικού δυναμικού. Στη συνέχεια όμως λόγω της ανάπτυξης μαζικών συνδικάτων και φιλεργατικών κομμάτων παρατηρούμε μια ισορροπία μεταξύ εργασίας και εργοδοσίας. Αυτό οδήγησε, στις αναπτυγμένες δυτικοευρωπαϊκές κοινωνίες, στο κράτος πρόνοιας και στην καλυτέρευση των συνθηκών εργασίας. Σήμερα όμως μια νέα ανισορροπία εμφανίζεται - σε παγκόσμια κλίμακα αυτή τη φορά. Λόγω της πρωτοφανούς κινητικότητας του κεφαλαίου, κάθε προσπάθεια σοβαρής ανακατανομής καθώς και επιβολής περιοριστικών μέτρων οδηγεί στη φυγή του κεφαλαίου σε χώρες όπου τα συνδικάτα είναι αδύναμα, η εργασία φτηνή και η κρατική προστασία των εργαζομένων ανύπαρκτη.

Αυτή η νέα βαρβαρότητα δεν μπορεί να αντιμετωπισθεί σε εθνικό επίπεδο. Ούτε μπορεί να ξεπεραστεί με στρατηγικές αντι-παγκοσμιοποίησης. Στο επίπεδο των τεχνολογικών εξελίξεων η παγκοσμιοποίηση δεν μπορεί να ανατραπεί ή να σταματήσει. Στο επίπεδο όμως του ελέγχου των νέων τεχνολογιών, των νέων παραγωγικών δυνάμεων, το ισχύον νεο-φιλελεύθερο status quo (το περίφημο Washington Consesus / συναίνεση της Ουάσιγκτον) μπορεί και πρέπει να αλλάξει. Μπορεί και πρέπει να επιτευχθεί μια νέα παγκόσμια ισορροπία μεταξύ κεφαλαίου και εργασίας - μια ισορροπία βασισμένη σε μια σοσιαλδημοκρατικού τύπου διακυβέρνηση του πλανήτη. Μια διακυβέρνηση που θα πετύχει σε παγκόσμια κλίμακα αυτό που οι δυτικοευρωπαϊκές κοινωνίες πέτυχαν σε εθνικό επίπεδο κατά την περίοδο της λεγομένης «χρυσής εποχής της σοσιαλδημοκρατίας» (1945-1970): δηλαδή το πάντρεμα της παραγωγικότητας/ανταγωνιστικότητας στον οικονομικό χώρο, της κοινωνικής συνοχής στον κοινωνικό χώρο και της δημοκρατίας στον πολιτικό χώρο.

Το πέρασμα από το σημερινό μονοπολικό σε ένα πολυπολικό σύστημα όπου οι ανερχόμενες δυνάμεις της Κίνας, της Ινδίας, της ΕΕ θα έχουν φωνή ως προς τον τρόπο διακυβέρνησης του πλανήτη είναι μια αναγκαία αν όχι και ικανή προϋπόθεση για τον εξανθρωπισμό του παγκόσμιου καπιταλιστικού συστήματος.

Ο κ. Νίκος Μουζέλης είναι ομότιμος καθηγητής Κοινωνιολογίας στην LSE.

Ευρωπαϊκή  Ένωση

Πηγή:http://europa.eu/abc/12lessons 1. Γιατί δημιουργήθηκε η Ευρωπαϊκή Ένωση;  Η ΕΕ δημιουργήθηκε μετά το τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου για να φέρει ειρήνη, σταθερότητα και ευημερία στην Ευρώπη.	2. Δέκα ιστορικά βήματα  Η ιστορία της ΕΕ ξεκινά από τη διακήρυξη Schuman και την ΕΕ των έξι κρατών μελών τη δεκαετία του 50 και φτάνει μέχρι τη διεύρυνση του 2007 που κατέληξε σε μία ΕΕ με 27 κράτη μέλη. (Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, Βέλγιο, Λουξεμβούργο, Ολλανδία)
3. Διεύρυνση και πολιτική γειτονίας.  Είναι καθορισμένα τα κριτήρια ένταξης στην ΕΕ οπότε προσδιορίζονται οι χώρες που αναμένουν να προσχωρήσουν. Αποτελούν αντικείμενο συζήτησης τα οφέλη και οι προκλήσεις της διεύρυνσης και ο τρόπος με τον οποίο η ΕΕ διαχειρίζεται τις σχέσεις της με τους γείτονές της.	4. Πώς λειτουργεί η ΕΕ;  Τα τρία κύρια όργανα λήψης αποφάσεων στην ΕΕ είναι: το Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο Υπουργών της ΕΕ και η Επιτροπή.
5. Με τι ασχολείται η ΕΕ;  Η αλληλεγγύη και η καινοτομία είναι δύο λέξεις που χαρακτηρίζουν τις δραστηριότητες της ΕΕ. Αυτά είναι σε άμεση συνάρτηση με τη διαχείριση του ετήσιου προϋπολογισμού της, που υπερβαίνει τα 120 εκατομμύρια ευρώ, σε τομείς όπως η περιφερειακή και κοινωνική ανάπτυξη, η γεωργία, η έρευνα και η ενέργεια.	6. Η ενιαία αγορά  Η ενιαία αγορά είναι ένα από τα σημαντικότερα επιτεύγματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Είναι αναγκαίο να κατανοήσουμε ποια είναι τα οφέλη της ενιαίας αγοράς, πώς δημιουργήθηκε και ποιες είναι οι νέες προκλήσεις που αντιμετωπίζει σήμερα.
7. Η Οικονομική και Νομισματική Ένωση (ΟΝΕ) και το ευρώ  Το ευρώ είναι το ενιαίο νόμισμα της ΕΕ. Ποια είναι η ιστορία του ευρώ και της ΟΝΕ, πώς λειτουργεί και ποιες χώρες χρησιμοποιούν το ενιαίο νόμισμα;	8. Προς μια κοινωνία βασισμένη στη γνώση  Η ανάπτυξη και η απασχόληση είναι οι προτεραιότητες της ΕΕ σήμερα. Στόχος της ΕΕ είναι να γίνει ανταγωνιστικότερη, υιοθετώντας, παράλληλα, την κοινωνική ευθύνη και προωθώντας τη βιώσιμη ανάπτυξη.
9. Η Ευρώπη των πολιτών  Η ιθαγένεια της ΕΕ συνοδεύεται από μία σειρά θεμελιωδών και πολιτικών δικαιωμάτων, μεταξύ των οποίων το δικαίωμα κυκλοφορίας, διαμονής και εργασίας οπουδήποτε εντός της ΕΕ. Εκατομμύρια νέοι έχουν ήδη σπουδάσει σε χώρες άλλες από τη χώρα τους.	10. Ελευθερία, ασφάλεια και δικαιοσύνη  Οι πολίτες της ΕΕ είναι περισσότερο ελεύθεροι από ποτέ να ταξιδεύουν οπουδήποτε στην ΕΕ. Ωστόσο, η κινητικότητα επιφέρει νέες προκλήσεις και για το λόγο αυτό οι αστυνομικές και δικαστικές αρχές πρέπει να συνεργάζονται στενότερα ώστε να γίνει η Ευρώπη ασφαλέστερη.
11. Η Ευρωπαϊκή Ένωση στη διεθνή σκηνή  Οι Ευρωπαίοι ασκούν μεγαλύτερη επιρροή στη διεθνή σκηνή όταν εκφράζονται με μία φωνή. Οι χώρες της ΕΕ συνεργάζονται στενά σε εμπορικά θέματα και σε θέματα αναπτυξιακής πολιτικής. Η ΕΕ διαμορφώνει επίσης μία κοινή εξωτερική και αμυντική πολιτική.	12. Ποιο θα είναι το μέλλον της Ευρώπης;  Η σημερινή Ένωση καλύπτει μία ολόκληρη ήπειρο. Εκπροσωπεί τα συμφέροντα των Ευρωπαίων πολιτών σε ένα παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον. Για να μπορεί να λειτουργεί αποτελεσματικότερα προς όφελός μας, εγκρίθηκε μια νέα συνθήκη, η Συνθήκη της Λισαβόνας.

ΔΙΕΘΝΙΣΜΟΣ

Εισαγωγικά   

            Ο διεθνισμός, που εκδηλώνεται με τη σύσφιξη στις σχέσεις των λαών και τον περιορισμό των αντιπαραθέσεων, λαμβάνει χώρα σε οικονομικό, νομικό, πολιτικό, επιστημονικό, αθλητικό επίπεδο. Πρόκειται για μια θεωρία που αποβλέπει στην ένταξη των κρατών σε ένα ευρύτερο πλαίσιο με κοινές αρχές. Προϋποθέσεις της είναι η κατάργηση των τοπικιστικών αντιλήψεων και των συνόρων καθώς και η υποταγή των εθνικών συμφερόντων στο υπερεθνικό συμφέρον. Κύριος στόχος του διεθνισμού είναι η συναδέλφωση των λαών και η δημιουργία μιας παγκόσμιας κοινωνίας. Σήμερα εκφράζεται από τη δημιουργία υπερεθνικών οργανισμών, τη διεύρυνση των συμμαχιών-συνασπισμών, από την ευρωπαϊκή ένωση που αποτελεί μία μικρογραφία του λεγόμενου διεθνισμού.

Τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα ενός ατόμου που διαπνέεται από αισθήματα διεθνισμού είναι:

·        Δεν κομπάζει για τη φυλή του, ούτε ανάγει την εθνική του ταυτότητα σε     μοναδική υπέρτατη αξία.

·        Είναι ανεκτικός και διαλλακτικός και συμπάσχει με τον άλλον.

·        Κατανοεί τον πολιτισμικό πλουραλισμό και προσεγγίζει με κριτική ματιά, την ξένη κουλτούρα, τις άλλες εθνικές ταυτότητες.

·        Δεν είναι ξενόφοβος, ούτε μισαλλόδοξος.

·        Επιθυμεί να βιώσει την εμπειρία του διαφορετικού, είναι εξωστρεφής.

Συνώνυμα: παγκοσμιοποίηση, κοσμοπολιτισμός.

Αντώνυμα: Εθνικισμός, σοβινισμός.

Αίτια διεθνισμού

Η διεθνοποίηση απορρέει από τα ακόλουθα χαρακτηριστικά της σύγχρονης πραγματικότητας:

·        Ορόσημο στάθηκε το τέλος του ψυχρού πολέμου μεταξύ ΗΠΑ-Σοβιετικής Ένωσης (1990) και των κρατών που αυτές είχαν στην επιρροή τους. Επρόκειτο ουσιαστικά για δύο εντελώς αντίθετους κόσμους ως προς την κοινωνικοπολιτική ιδεολογία, την οικονομική τακτική και τη γενικότερη αντίληψη για τη  ζωή. Αυτή η κατάσταση δημιούργησε πιο πρόσφορο έδαφος και άνοιξε νέους  ορίζοντες για συναινετικό κλίμα. Αξιοσημείωτη είναι και η επικράτηση των δημοκρατικών πολιτευμάτων, που κατοχυρώνουν τα ανθρώπινα δικαιώματα και δίνουν νέα ώθηση στις σχέσεις των λαών.

·        Η εδραίωση των δημοκρατικών καθεστώτων, που αποτελεί βασική προϋπόθεση για τη σύναψη διεθνών σχέσεων, εφόσον η δημοκρατία είναι «ανοιχτό» πολίτευμα.

·        Με την ανάπτυξη της τεχνολογίας, την εξέλιξη των ΜΜΕ, των μέσων μεταφοράς και επικοινωνίας κονιορτοποιήθηκαν οι αποστάσεις και πραγματοποιήθηκε προσέγγιση των λαών, αφού με τις καινούργιες δυνατότητες τα φαινόμενα και τα προβλήματα διεθνοποιούνται ευκολότατα και διαμορφώνεται μια παγκόσμια κοινή γνώμη. Οι νέες πολυπολιτισμικές κοινωνίες που δημιουργήθηκαν επιτάσσουν και πολιτισμικό πλουραλισμό, για να αποφευχθούν φαινόμενα ρατσισμού και εθνικισμού.

·        Η άνοδος του βιοτικού επιπέδου, προϊόν της τεχνολογικής και επιστημονικής εξέλιξης, είχε ως αποτέλεσμα την υπεραύξηση των αναγκών, ώστε να μην υπάρχει δυνατότητα αυτάρκειας για τον κάθε λαό, ή καλύτερα επάρκειας, αναφορικά με τα νέα δεδομένα και τις απαιτήσεις μιας σύγχρονης εξελιγμένης κοινωνίας. Επικρατεί, επομένως, οικονομική αλληλεξάρτηση, που μορφοποιείται μέσω της διεθνοποίησης της αγοράς, της σταδιακής απελευθέρωσης του εμπορίου, καθώς και της δημιουργίας συνασπισμών οικονομικού χαραχτήρα.

·        Με κύριο άξονα τα Μ.Μ.Ε., τον τουρισμό και το διαδίκτυο δίνεται η ευκαιρία ουσιαστικής επικοινωνίας μεταξύ των λαών και γενικότερα πολιτιστικής αλληλεπίδρασης. Διαμορφώνεται, έτσι, ένας κοσμοπολιτισμός, που, όταν δεν λειτουργεί ισοπεδωτικά για την ιδιαιτερότητα κάθε λαού, καταργεί τα στεγανά μεταξύ τους.

·        Στο χώρο της επιστήμης, λόγω της ειδίκευσης, καθίσταται αναγκαία η συνεργασία μεταξύ των επιστημόνων, άρα και των κρατών, προκειμένου να επιταχυνθεί η εξέλιξη και να βελτιωθούν οι συνθήκες ζωής. Αλλά και στο χώρο της τέχνης με τα μέσα που υπάρχουν, δίνεται η δυνατότητα για μια κοινή καλλιτεχνική καλλιέργεια που πράγματι μπορεί να βοηθήσει τους λαούς στην προσπάθειά τους για ειρήνη.

·        Εμφανίζονται παγκόσμια προβλήματα, όπως το ενεργειακό, το οικολογικό, ο υπερπληθυσμός, το πρόβλημα των εξοπλισμών, που καθιστούν αναγκαία τη συνεργασία των λαών για την από κοινού επίλυση τους. Βέβαια, τα προβλήματα ταξινομούνται ανάλογα με το  βαθμό εξέλιξης κάθε χώρας. Για παράδειγμα, στις δυτικές χώρες επικρατούν υλιστικές τάσεις και κρίση αξιών, ενώ στις υπανάπτυκτες η πείνα και η ανισοκατανομή πλούτου.

·        Η προηγούμενη τρομακτική εμπειρία των δύο παγκοσμίων πολέμων κάνει τους λαούς πιο προσεκτικούς και επιφυλακτικούς.

·        Ο φόβος των τερατωδών, άκρως επικίνδυνων για όλη την ανθρωπότητα εξοπλισμών, που έχει στη διάθεση του ο σύγχρονος άνθρωπος.

·        Η ένταξη σε διακρατικούς συνασπισμούς (π.χ Ε.Ε.) με κοινά συμφέροντα-προοπτικές ανάμεσα στα κράτη-μέλη φέρνει πιο κοντά τους λαούς. Το ίδιο συμβαίνει και με τους αγώνες διεθνών οργανισμών-οργανώσεων(π.χ. ΟΗΕ, Διεθνής Αμνηστία,  Unicef  κ.τ.λ.)

  Ο γόνιμος διεθνισμός

            Από το φαινόμενο αυτό μπορεί να προκύψουν, τόσο θετικά, όσο και αρνητικά αποτελέσματα, ανάλογα με τη στάση κάθε χώρας, τα κίνητρα και τις προθέσεις της. Αν στο πλαίσιο του διεθνισμού επικρατήσει η λογική και η καλή πίστη, αν κυριαρχήσει ο σεβασμός και η ισοτιμία των λαών τότε:

·        Διασφαλίζεται η ειρήνη, περιορίζονται οι επεκτατικές βλέψεις, επικρατεί η συναδέλφωση και η αλληλεγγύη των λαών. Καλλιεργείται η παγκόσμια οικουμενική συνείδηση που ενώνει τους λαούς, εδραιώνεται  η ομοψυχία και ευνοείται η συνεργασία.

·        Ενισχύεται η ενημέρωση για πολλά και διάφορα φαινόμενα και προβλήματα, διευρύνεται ο εποικοδομητικός διάλογος, αμβλύνονται οι φανατισμοί και οι προκαταλήψεις, ανοίγουν οι πνευματικοί ορίζοντες των ανθρώπων, καθώς γινόμαστε πολίτες όλου του κόσμου, αναπτύσσεται η κριτική σκέψη και ο προβληματισμός.

·        Ισχυροποιείται ο σεβασμός στους άλλους λαούς και γενικότερα στο διαφορετικό, επικρατεί ο ανθρωπισμός και όχι η εκμετάλλευση, υπάρχει αλληλεπίδραση των λαών, αλληλοκατανόηση, αλληλεγγύη και ευγενής άμιλλα που οδηγεί στη δημιουργία, στην πρόοδο και στην ευημερία. Μέσα από τις σχέσεις και τις διεθνείς επαφές μπορεί να γίνει εθνική αυτοκριτική, να γνωρίσουμε τα ελαττώματα και τα προτερήματά μας και έτσι να βελτιωθούμε.

·        Εμπεδώνεται αίσθημα σιγουριάς, ασφάλειας και αισιοδοξίας, λόγω της κοινής πορείας των λαών, ενώ αποφεύγονται τα μίση και οι αλληλοσπαραγμοί.

·        Ανανεώνονται οι κοινωνικοί και πολιτικοί θεσμοί μέσα από την αλληλεπίδραση και τις διεθνείς σχέσεις, ενισχύεται ο πολιτικός διάλογος και η δημοκρατία, βελτιώνονται οι νόμοι και γενικότερα αναβαθμίζονται θεσμικά οι χώρες.

·        Επιτυγχάνεται η συνεργασία στην τέχνη, στην οικονομία, στην τεχνολογία, στην πολιτική και στην επιστήμη, προάγονται τα γράμματα, ευνοείται ο αθλητισμός, αντιμετωπίζονται καλύτερα τα σύγχρονα παγκόσμια προβλήματα.

·        Κυριαρχεί η αλληλοκατανόηση και η συμπαράσταση, γνωστοποιούνται οι παραδόσεις και έτσι οι διαφορές, αντί να μας χωρίζουν, μας ενώνουν.

·        Αναπτύσσεται καλύτερα η οικονομία, βελτιώνονται οι τεχνικές και οι μέθοδοι,αντλούνται πρότυπα για εξυγίανση της οικονομίας.

Υγιής διεθνισμός σημαίνει επίσης τη διατήρηση της ιδιαίτερης ταυτότητας κάθε λαού, τη διάσωση των χαρακτηριστικών εκείνων που τον διακρίνουν από τους άλλους λαούς.

Ο άγονος διεθνισμός

            Όταν, όμως, στο όνομα του διεθνισμού θυσιάζεται η ισονομία, υπάρχει κίνδυνος αφομοίωσης, γιατί τα ισχυρά κράτη επιβάλλουν «ντιρεκτίβες» (εντολές) και επιδιώκουν την επικράτησή τους. Προς αυτή την κατεύθυνση, κινείται και η άκριτη υιοθέτηση στοιχείων από άλλους πολιτισμούς, γιατί τότε αλλοιώνεται η ταυτότητα, η ψυχή κάθε έθνους.  Τα αρνητικά αυτά αποτελέσματα οφείλονται κυρίως στην αλαζονεία της δύναμης, στο στείρο τεχνοκρατισμό, στην υλικοευδαιμονιστική αντίληψη της ζωής, στην προοδοπληξία, στην απομάκρυνση από τις παραδόσεις μας και στην έλλειψη σταθερής εθνικής στρατηγικής. Τότε, ο διεθνισμός προκαλεί:

·        Αντιθέσεις ανάμεσα στις φτωχές και στις πλούσιες χώρες.

·        Οικονομική εξάρτηση, αφού οι αδύνατες χώρες δεν μπορούν να αντέξουν στον αθέμιτο διεθνή ανταγωνισμό, με αποτέλεσμα την οικονομική κρίση.

·        Πολιτική εξάρτηση, καθώς η οικονομική εξάρτηση οδηγεί σε πολιτική υποτέλεια.

·        Παγκόσμια αστάθεια και έξαρση των εθνικισμών με κίνδυνο για την ειρήνη.

·        Επικράτηση ενός ομοιόμορφου τρόπου ζωής που ισοπεδώνει και μαζοποιεί το λαό. Εδραίωση υλιστικών και τεχνοκρατικών μοντέλων ζωής, που αλλοτριώνουν πνευματικά και ηθικά ένα λαό.

·        Απώλεια της ιδιαιτερότητας των λαών, υποβάθμιση των εννοιών <<θρησκεία>>, κίνδυνος απώλειας εθνικής ταυτότητας και συνείδησης.

·        Υιοθέτηση ξένων τρόπων συμπεριφοράς και κατ’ επέκταση έξαρση φαινομένων κοινωνικής νοσηρότητας (βία, τρομοκρατία, έγκλημα χουλιγκανισμός, ναρκωτικά).

·        Πολιτιστική παρακμή (εμπορευματοποίηση τέχνης, γλωσσική εξάρτηση, βιομηχανοποίηση ελεύθερου χρόνου, αθλητισμός-εμπόριο).

 Για την πρόληψη αλλά και για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων του άγονου διεθνισμού επιβάλλεται αντίληψη και δράση ανθρωπισμού, δηλαδή:

·        Εθνική συνείδηση και φιλοπατρία.

·        Οικουμενική συνείδηση.

·        Ισονομία και δικαιοσύνη.

·        Βιώσιμη ανάπτυξη και αντίσταση στη λογική της αγοράς.

·        Σεβασμός στις ιδιαιτερότητες των λαών.

·        Διάθεση για πραγματική συνύπαρξη από την πλευρά των ισχυρών.

·        Ενεργός ρόλος της εκπαίδευσης, των διανοούμενων και των Μ.Μ.Ε.

ΕΘΝΙΚΙΣΜΟΣ

Εισαγωγικά

            Ο εθνικισμός, ως αντιστάθμισμα στο όραμα της Γαλλικής Επανάστασης, που αφορούσε την ορθολογική προοπτική ενός κόσμου ομοιόμορφου, αντιπαραθέτει θεοποιημένα σύμβολα, που σχετίζονται με τη γη, τη γλώσσα, το αίμα. Σημαίνει την παθολογική προσήλωση στο έθνος και στα εθνικά ιδεώδη ακόμη και όταν αυτά πραγματώνονται σε βάρος των άλλων εθνών. Χωρίζει, έτσι, τα έθνη σε κατώτερα και ανώτερα και δηλώνει τις επεκτατικές, ιμπερεαλιστικές  τάσεις των ισχυρών χωρών. Αποτελεί μία μορφή φανατισμού που υποθάλπει την ξενοφοβία και την προγονοπληξία. Χαρακτηριστικά δείγματα εθνικισμού αποτελούν:

·        Το κίνημα των Νεοτούρκων στις αρχές 20ού αιώνα.

·        Η Μεγάλη ιδέα του έθνους, που οδήγησε στη Μικρασιατική καταστροφή.

·        Η δράση του Λεπέν στη Γαλλία και άλλων αντίστοιχων οργανώσεων σε πολλά κράτη π.χ: Χρυσή Αυγή.

·        Ο εθνικισμός του σύγχρονου Μουσουλμανικού κόσμου: απόρριψη του δυτικού τρόπου ζωής, εμμονή στην παράδοση και συσπείρωση όλων των αδελφών Μουσουλμάνων ενάντια στους εχθρούς της Δύσης.

·        Η διάσπαση της ενωμένης Γιουγκοσλαβίας, ο διαμελισμός της Σοβιετικής Ένωσης.

·        Οι αποσχιστικές τάσεις στη Βόρεια Ιταλία και την Ισπανία. 

 Εθνισμός: Δηλώνει τον πατριωτισμό, τη φιλοπατρία, τη συνείδηση ότι ανήκουμε σε κάποιο έθνος και μαζί το πατριωτικό αίσθημα που προέρχεται από αυτή τη συνείδηση. Βασικό γνώρισμά του είναι η προσήλωση στα ιδεώδη ενός έθνους, χωρίς τάσεις περιφρόνησης των άλλων εθνών. Δεν χαρακτηρίζεται από ιμπεριαλιστικές τάσεις Πρόκειται για αντίληψη που διακρίνεται από ευγένεια και κοινωνική υγεία. Δεν διαιρεί τους  λαούς αλλά τους ενώνει ( Διασκευασμένο, από το βιβλίο Έκφραση-Έκθεση Γ΄Λυκείου, σελ. 243).

Αίτια Εθνικισμού

·  Η άσβεστη δίψα για δύναμη, διάκριση και υπεροχή και ο φόβος του άλλου, του διαφορετικού, που βασίζεται στην αρχή της ομοιότητας, δημιουργούν συμπλέγματα ανωτερότητας έναντι των «άλλων» εθνών και τροφοδοτούν εθνικιστικά κινήματα σε βάρος των ανίσχυρων λαών.

·  Η κατάρρευση διεθνιστικών ιδεολογιών (πτώση υπαρκτού σοσιαλισμού),που δημιούργησε κενό ιδεολογίας και εξουσίας και έτσι ήταν εύκολη η προώθηση μεγαλοϊδεατισμού και εθνικιστικής προπαγάνδας από εθνότητες που μέχρι τότε διαβιούσαν στα ασφυκτικά πλαίσια υπερεθνικών κράτων.

·  Τα οικονομικά συμφέροντα ισχυρών κρατών και οργανωμένων ομάδων, καθώς επίσης και οι επεκτατικές βλέψεις,  νομιμοποιούν τις ιμπεριαλιστικές τάσεις, για λόγους πολιτικούς και γεωστρατηγικούς (πλουτοπαραγωγικές πηγές, εμπορικές ζώνες, βιομηχανίες όπλων).

·  Η ξενοφοβία λόγω της αθρόας λαθρομετανάστευσης και η έξαρση της ανεργίας, καθώς βρίσκουμε στο πρόσωπο του μετανάστη το δακτυλοδεικτούμενο ένοχο, έχουν ως αποτέλεσμα να συσπειρώνεται ο εγγενής πληθυσμός ενός κράτους εναντίον των ξένων και αλλοεθνών.

·  Το χαμηλό βιοτικό επίπεδο, αλλά και η γενικότερη απογοήτευση του πολίτη από τη διαφθορά, την κακή διαχείριση και την έλλειψη κρατικής μέριμνας καθιστούν ευάλωτο το λαό σε εθνικιστικά κηρύγματα. Από την άλλη, τροφοδοτείται επίτηδες από διάφορα κέντρα εξουσίας (πολιτικά, δημοσιογραφικά) το πνεύμα του εθνικισμού, ώστε ο λαός να αποπροσαναλιστεί και να κινητοποιηθεί προς άλλες κατευθύνσεις, απομακρυνόμενος από τα ζωτικά του προβλήματα.

·  Η κρίση του ανθρωπισμού και γενικότερα η σύγχρονη κρίση των ηθικών αρχών και αξιών ευνοεί την υπονόμευση της ανθρώπινης αξίας και ενισχύει το φυλετικό και εθνικό εγωισμό. Σε συνδυασμό με την κρίση της οικογένειας και του εκπαιδευτικού συστήματος αναπαράγει το μύθο του ένδοξου παρελθόντος και εκκολάπτει υπερπατριώτες.

·  Το σύγχρονο οικονομικό ανταγωνιστικό σύστημα και η τυφλή εφαρμογή των νόμων της αγοράς, που γεννούν ανισότητες και αδικίες και έτσι ενισχύουν την εθνική εσωστρέφεια και τον εθνικισμό.

·  Η έλλειψη παιδείας και το χαμηλό πνευματικό επίπεδο, ευνοούν την εθνικιστική προπαγάνδα, κυρίως σε  ολοκληρωτικά καθεστώτα.

·  Η διαχρονική αδυναμία κατανόησης των εθνικών ιδιαιτεροτήτων, που υπερτονίζονται ως διαχωριστικές γραμμές και τροφοδοτούν τη λατρευτική προσήλωση στο έθνος.

·  Ο θρησκευτικός κυρίως φανατισμός και η υπερεκτίμηση του εθνικού πολιτισμού, που ικανοποιούν την ανάγκη ταύτισης και το αίσθημα του «ανήκειν».

·  Οι ιστορικές διαφορές που διαιωνίζονται και αναπαράγονται από εκπαίδευση, ΜΜΕ, οικογένεια και κράτος,  καθώς επίσης και υπεράσπιση της ιστορίας και των παραδόσεων, με στείρο τρόπο (προγονολατρεία).

·  Η καταπάτηση των μειονοτικών δικαιωμάτων που δημιουργεί τριβές και εντάσεις.

Συνέπειες  Εθνικισμού
   Ο εθνικισμός προκαλεί :

·        Ψυχώσεις ,μίση, ανασφάλειες, σκληρότητα, έχθρα.

·        Ρατσισμός, παραβίαση των ανθρώπινων δικαιωμάτων, βία, εγκληματικότητα, περιθωριοποίηση εθνικών ομάδων.

·        Εθνική εσωστρέφεια, απομόνωση και απόρριψη γόνιμων στοιχείων από άλλους λαούς. Επιπλέον, ο εθνικιστής αντιμάχεται την προσαρμογή στα νέα δεδομένα λόγω της προσκόλλησής του στα παραδεδεγμένα π.χ. υποτίμηση της τεχνολογικής και επιστημονικής προόδου.

·        Νόθευση της τέχνης και του αθλητικού ιδεώδους.

·        Υποσκάπτει τον ανθρωπισμό, τη συνεργασία, την αλληλοκατανόηση και τη δημιουργική συμπόρευση ατόμων, ομάδων και λαών.

·        Εντάσεις, αδικίες και ανταγωνισμούς, διάσπαση  συνεκτικότητας της κοινωνίας (πατριώτες και προδότες), εθνική καταστροφή (π.χ. μικρασιατικός πόλεμος).

·        Προσβολή της εθνικής αξιοπρέπειας ,υποβάθμιση της ανθρώπινης αξίας.

·        Κατάλυση της ειρήνης, ενίσχυση των πολέμων, αποκτήνωση και έξαρση των ανθρώπινων ενστίκτων και παθών.

·        Εγκλωβισμό σε δόγματα και αντιλήψεις που περιχαρακώνουν το πνεύμα και εμποδίζουν την πνευματική καλλιέργεια.

·        Ενίσχυση της πολιτικής αστάθειας και κρίση της δημοκρατίας εξαιτίας της κατάλυσης του διαλόγου, της αδιαλλαξίας, της διατάραξης του ήπιου κλίματος , των αναξιοκρατικών φαινομένων.
 

Προτάσεις άμβλυνσης του εθνικισμού

            Προκειμένου να προληφθούν οι τάσεις εθνικισμού, αλλά και για να εκτονωθούν οι υπάρχουσες, χρειάζονται:   

·        Πίστη στον ορθό λόγο, έμφαση στην πνευματικότητα-παιδεία,  κριτική προσέγγιση των ερεθισμάτων που δεχόμαστε καθημερινά.

·        Σεβασμός στον άνθρωπο με λόγο και πράξη (ανθρωπισμός).

·        Εδραίωση της δημοκρατίας.

·        Ενίσχυση του διεθνισμού και επαναπροσδιορισμός του ρόλου της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

·        Υγιής κοινωνικοποίηση από τους φορείς αγωγής (οικογένεια, σχολείο).

·        Κοινωνική πρόνοια από τους πολιτικούς για επίλυση ζωτικών προβλημάτων.

·        Ανάληψη  ευθυνών από μέρους των πνευματικών ανθρώπων, ώστε να επιδοθούν με μεγαλύτερη ζέση στο διαφωτιστικό και παιδαγωγικό ρόλο τους.

·        Ισχυρή και πολιτική βούληση, κυρίως από τους ισχυρούς, για ειρηνική διευθέτηση των διαφορών και ανιδιοτελή οικονομική ενίσχυση των φτωχών κρατών.

·         Πολιτιστικός τουρισμός

Μολονότι δεν υπάρχει ένας γενικά αποδεκτός ορισμός για τον πολιτιστικό τουρισμό, για τον σκοπό αυτού του άρθρου μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τον ορισμό που δίνει η Επιτροπή Καναδικού Τουρισμού (CTC). Σύμφωνα με αυτόν:

Μπορούμε να χαρακτηρίσουμε ένα είδος τουρισμού ως πολιτιστικό όταν η συμμετοχή σε πολιτιστικές και εκπαιδευτικές εμπειρίες ή εμπειρίες που αναφέρονται στην πολιτιστική κληρονομιά αποτελούν ένα σημαντικό παράγοντα του ταξιδιού.

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Τουρισμού (WTO) θεωρεί πως πολιτιστικός τουρισμός είναι το ταξίδι που γίνεται με κίνητρο βασικά πολιτιστικό – περιλαμβάνοντας εκπαιδευτικές περιηγήσεις, θεατρικές παραστάσεις, φεστιβάλ, προσκυνήματα, επισκέψεις σε αρχαιολογικούς χώρους, μνημεία και μουσεία, καθώς και τη μελέτη του φυσικού περιβάλλοντος, του λαϊκού πολιτισμού και της τέχνης.

Θα μπορούσαμε να πούμε ότι πολιτιστικό τουρισμό έχουμε όταν ο επισκέπτης θέλει να κατανοήσει και να εκτιμήσει τον βασικό χαρακτήρα ενός τόπου και τον πολιτισμό του ως σύνολο, περιλαμβάνοντας:

-την ιστορία και την αρχαιολογία

-τον λαό και τον τρόπο ζωής του

-την πολιτιστική εξέλιξη

-τις τέχνες και την αρχιτεκτονική

-το φαγητό, το κρασί και την τοπική παραγωγή

-την κοινωνική, οικονομική και πολιτική δομή

-τη μορφολογία της περιοχής

-τα διάφορα φεστιβάλ και εκδηλώσεις

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Τουρισμού εκτιμά ότι ο πολιτιστικός τουρισμός αναπτύσσεται με ρυθμό 15% τον χρόνο και ότι το 37% όλων των διεθνών ταξιδιών περιλαμβάνει ένα πολιτιστικό στοιχείο. Από το άλλο μέρος, ο μαζικός τουρισμός αναπτύσσεται με ρυθμό μόνο 8% τον χρόνο.

Σύμφωνα με τις έρευνες, το προφίλ των πολιτιστικών τουριστών (σε σχέση με εκείνο των τουριστών που ακολουθούν τον μαζικό τουρισμό) φαίνεται να έχει τα ακόλουθα χαρακτηριστικά:

-ηλικία 45 ως 64 χρόνων

-οι γυναίκες είναι περισσότερες από τους άντρες

-μετα-δευτεροβάθμια εκπαίδευση

-υψηλότερο εισόδημα

-ξοδεύουν 10 ως 15% περισσότερα για κάθε ημέρα ταξιδιού

-ξοδεύουν περισσότερα σε καταναλωτικά προϊόντα όπως σουβενίρ, χειροποίητα είδη, ρουχισμό κλπ.

 ·         Η «ζωντανή» προσέγγιση του πολιτισμού

Τα τελευταία χρόνια υπάρχει διεθνώς ένα συνεχώς αυξανόμενο ενδιαφέρον για τηλεοπτικά προγράμματα που έχουν σχέση με την ιστορία και τον πολιτισμό. Η αύξηση στην κυκλοφορία ανάλογων περιοδικών και βιβλίων είναι εντυπωσιακή, όπως και η αύξηση στις επισκέψεις σχετικών ιστοσελίδων στο διαδίκτυο. Τα στοιχεία αυτά δείχνουν και τις τάσεις στα ενδιαφέροντα όλο και μεγαλύτερου ποσοστού του πληθυσμού. Οδηγούν, όμως, και σε μεγάλες αλλαγές στον τρόπο που αντιμετωπίζεται η ιστορία και ο πολιτισμός.

Όπως ανακοίνωσε τον Ιανουάριο του 2005 ο διευθυντής του μουσείου του Λούβρου, το μουσείο ετοιμάζεται για την υποδοχή ενός μεγάλου αριθμού επισκεπτών, που ενδιαφέρονται να δουν τους χώρους, τους οποίους περιγράφει οDan Brown στο βιβλίο του «Κώδικας Ντα Βίντσι» - το παγκόσμιο μπεστ σέλερ του 2004. Η ετοιμασία περιλαμβάνει και ενέργειες που θα κάνουν πιο «ζωντανό» το πιο παραδοσιακό μουσείο της Γαλλίας.

Η παθητική προσέγγιση μνημείων και έργων τέχνης δεν είναι πια ικανοποιητική. Ο πολιτιστικός τουρίστας δεν ικανοποιείται από αυτό που μέχρι σήμερα έχουμε συνηθίσει στην Ελλάδα. Δεν είναι αυτός που θα επισκεφθεί ένα μουσείο για να δει έργα τέχνης, διαβάζοντας απλώς κάποιες λεζάντες (συνήθως κακογραμμένες και με τόσο μικρά γράμματα, που χρειάζονται γυαλιά για να διαβαστούν). Δεν είναι αυτός που θα επισκεφθεί έναν αρχαιολογικό χώρο, μαζί με ένα γκρουπ, ακούγοντας στα πεταχτά κάποιες κοινότυπες κουβέντες από ένα ξεναγό. Δεν είναι αυτός που αρκείται σε μερικά ονόματα που συνοδεύονται από αντίστοιχες χρονολογίες. (Ξέρει ήδη πολύ περισσότερα πριν έρθει).

Πολιτιστικός τουρίστας είναι αυτός που θέλει πραγματικά να καταλάβει έναν τόπο, που θέλει να νιώσει την ιστορία του. Είναι αυτός που θέλει να αισθανθεί ότι ζει μέσα σε έναν άλλο πολιτισμό, που θέλει την εμπειρία μιας πολιτιστικής «περιπέτειας». Είναι αυτός που θέλει να συγκρίνει το σήμερα με το χθες, να κατανοήσει τους λόγους των αλλαγών και της εξέλιξης.

·         Οι υποδομές του πολιτιστικού τουρισμού

Η ανάπτυξη του πολιτιστικού τουρισμού δεν μπορεί να γίνει απλώς με πρωτοβουλία κάποιων τουριστικών επιχειρηματιών που σχεδιάζουν μεμονωμένες δραστηριότητες. Απαιτεί τη συνεργασία του δημόσιου με τον ιδιωτικό τομέα σε τοπική βάση. Απαιτεί έναν οργανωμένο σχεδιασμό από την κοινότητα με ενεργοποίηση όλων των τοπικών παραγόντων. Ο σχεδιασμός αυτός, όμως, μπορεί και πρέπει να ενισχυθεί κεντρικά με κύριους φορείς τον ΕΟΤ και το Υπουργείο Πολιτισμού, ιδιαίτερα στην παραγωγή πολιτιστικών τουριστικών προϊόντων.

Βασικά εργαλεία για την ανάπτυξη του πολιτιστικού τουρισμού είναι οι νέες τεχνολογίες. Με σχετικά μικρό κόστος μπορούν να χρησιμοποιηθούν πολύ αποτελεσματικά σε όλα τα στάδια του σχεδιασμού: από την προβολή του τόπου για την προσέλκυση τουριστών μέχρι την παρουσίαση της πολιτιστικής κληρονομιάς και μέχρι την κατασκευή πολιτιστικών τουριστικών προϊόντων.

Τ Ρ Ο Μ Ο Κ Ρ Α Τ Ι Α

               Ο όρος «τρομοκρατία» χρησιμοποιήθηκε αρχικά για να αποδώσει τις βάρβαρες διώξεις των εχθρών της επανάστασης από τους Ιακωβίνους στη Γαλλία το 1793. Σύμφωνα με την ελληνική  μετάφραση  αποδίδεται ως τρομοκρατία το πολίτευμα που κυβερνά ο φόβος και προϋποθέτει την ύπαρξη μιας ανώτατης εξουσίας που διαχειρίζεται τις υποθέσεις ενός πληθυσμού που ζει σε μια συγκεκριμένη περιοχή.

               Η τρομοκρατία ως φαινόμενο είναι τόσο παλιό όσο και η έννοια του οργανωμένου κράτους ενάντια στο οποίο στρέφεται. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η αποκοπή των Ερμών στην Αθήνα του 415 π.Χ. που απέβλεπε στη ματαίωση της σικελικής εκστρατείας, είχε όμως και ως αποτέλεσμα την αποδυνάμωση του δημοκρατικού πολιτεύματος.

               Η σύγχρονη, μη κρατική, τρομοκρατία εμφανίζεται στα τέλη του 19^ου αι. με αυτοσχέδιες βόμβες και πολιτικές δολοφονίες από κινήματα που προσπαθούν με όπλο τη βία να αντισταθούν στην καταπίεση του κράτους και του οικονομικού συστήματος. Τα τρομοκρατικά χτυπήματα των τελευταίων ετών σηματοδοτούν μια νέα περίοδο στην  ιστορία της τρομοκρατίας ( π.χ. επίθεση στους δίδυμους πύργους των Η.Π.Α. ) όπου δεν υπολογίζονται συνέπειες.

ΚΙΝΗΤΡΑ ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΩΝ: Τα κίνητρα μπορεί να είναι ευγενικά όπως η φιλοπατρία, η αγάπη για δικαιοσύνη, η απέχθεια για την τυραννία, αλλά και ταπεινά, όπως ο εγωισμός, η βίαιη επιβολή του αναρχισμού, η εκδίκηση. Επιδιώξεις μπορεί να είναι η άσκηση πίεσης σε κυβερνήσεις, η απελευθέρωση κρατουμένων, η αφύπνιση της παγκόσμιας κοινής γνώμης, η ανατροπή καθεστώτων ή και η απαλλαγή από ξένη κατοχή.

ΜΕΣΑ ΠΟΥ ΜΕΤΕΡΧΟΝΤΑΙ ΟΙ ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΕΣ: Τοποθέτηση βομβών ή εκρηκτικών μηχανισμών σε δημόσιους χώρους, κατάληψη κτιρίων ή μεταφορικών μέσων, συλλήψεις ομήρων ή δολοφονίες επιφανών προσώπων, απαγωγές ή κάθε είδους εκβιασμοί για την ικανοποίηση των αιτημάτων τους.

ΑΙΤΙΕΣ ΠΡΟΚΛΗΣΗΣ ΤΗΣ ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΑΣ:

·        Καταδυνάστευση από αυταρχικά καθεστώτα.

·        Κοινωνικές ανισότητες, φτώχεια και εξαθλίωση του λαού, παραβίαση των ανθρώπινων δικαιωμάτων, αυθαιρεσίες πολιτικής ηγεσίας.

·        Ελλιπής παιδεία και ανεπιτυχής διαδικασία κοινωνικοποίησης.

·        Οικονομικά συμφέροντα, προσωπικές βλέψεις, αγάπη για εξουσία και δύναμη.

·        Προκαταλήψεις, ρατσιστικές αντιλήψεις, εθνικιστικές τάσεις.

·        Η εκμετάλλευση των αναπτυσσόμενων χωρών από τις αναπτυγμένες.

ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΑΣ:

·        Κοινωνική και πολιτική αποδιοργάνωση, ανάσχεση κοινωνικής προόδου και υποβάθμιση του πολιτισμού.

·        Αποδυνάμωση του δημοκρατικού πολιτεύματος, καταπάτηση των ανθρώπινων δικαιωμάτων, κυριαρχία φόβου, ανθρώπινες απώλειες.

·        Στιγματισμός της χώρας εξαιτίας τρομοκρατικών επιθέσεων

·        Πλήττεται ο τουρισμός, αποθαρρύνονται οι επενδυτικές πρωτοβουλίες με αποτέλεσμα την οικονομική κρίση

·        Πρόκληση πολέμων, όταν οι δραστηριότητες της τρομοκρατίας επεκτείνονται σε άλλα έθνη.

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΑΣ:

·        Καλλιέργεια ανθρωπιστικών ιδεωδών και ηθικοπνευματικών αξιών με στόχο τη δημιουργία υγιών και ολοκληρωμένων προσωπικοτήτων, ικανών να προσφέρουν στο κοινωνικό σύνολο κι όχι να οδηγούνται σε αντικοινωνικές εκδηλώσεις.

·        Ικανοποιητική λειτουργία των φορέων κοινωνικοποίησης που θα έχει ως αποτέλεσμα την ομαλή ένταξη των ατόμων στο κοινωνικό σύνολο.

·        Δημοκρατική λειτουργία θεσμών, δικαιοσύνη, αξιοκρατία και ανάδειξη του ρόλου των πολιτών στη διαχείριση των πολιτικών υποθέσεων.

·        Παραγκωνισμός πολιτικών συμφερόντων, ήθος και εντιμότητα εκ μέρους των πολιτικών ηγετών.

·        Δημιουργία κράτους πρόνοιας, επίλυση κοινωνικών προβλημάτων, ενεργοποίηση για τη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου.

·        Δραστηριοποίηση πνευματικών ανθρώπων ως προς την υπόδειξη ειρηνικών μέτρων επίλυσης των προβλημάτων και την αφύπνιση της κοινής γνώμης.

·        Δημοκρατική συνεργασία για τη λήψη αυστηρών μέτρων και την πάταξη της τρομοκρατίας.

·        Εξυγίανση του θεσμού της Δικαιοσύνης, τήρηση και σεβασμός των νόμων με στόχο τη νομιμοφροσύνη των πολιτών.